Thuế là một hình thức thu tiền của chính phủ từ các cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp để hỗ trợ cho các hoạt động công cộng và phục vụ lợi ích chung của xã hội. Thuế được áp dụng trên nhiều loại thu nhập và hoạt động kinh doanh, như thuế thu nhập, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế doanh nghiệp, thuế bất động sản, và nhiều loại thuế khác.
Thuế có thể được phân loại thành thuế trực thu và thuế gián thu. Sau đây, cùng Luật Dương Gia chúng ta cùng tìm hiểu rõ về thuế trực thu và thuế gián thu, sự khác biệt của hai loại thuế này.
Căn cứ pháp lý
- Luật quản lý thuế 2019;
- Luật thuế thu nhập cá nhân 2007 sửa đổi, bổ sung 2012;
- Luật thuế giá trị gia tăng 2008 sửa đổi, bổ sung 2013;
1. Thuế là gì? Đặc điểm cơ bản của thuế?
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về khái niệm thuế.
Dưới góc độ kinh tế có thể hiểu tổng quát: “Thuế là một khoản tiền hoặc giá trị tài sản mà chính phủ thu từ cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp nhằm tài trợ cho hoạt động công cộng và thúc đẩy phát triển kinh tế. Thuế là một công cụ quan trọng của chính phủ để thu thập nguồn tài chính và điều chỉnh hành vi kinh tế. Nó có thể áp dụng lên thu nhập, tiêu dùng, tài sản và các hoạt động kinh doanh. Tầm quan trọng của thuế không chỉ nằm ở khía cạnh tài chính mà còn ở khả năng quản lý nền kinh tế, phân phối tài nguyên, tạo sự công bằng xã hội và thúc đẩy phát triển bền vững.”
Dưới góc độ pháp lý:
“Thuế là khoản nộp bắt buộc mà các thể nhân, pháp nhân có nghĩa vụ phải nộp cho nhà nước, thuế phát sinh trên cơ sở các văn bản pháp luật do cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ban hành. Thuế là khoản thu của nhà nước không mang tính chất đối giá và hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp”.
Khái niệm thuế được giải thích tại khoản 1 điều 3 Luật Quản lý thuế 2019
“Thuế là một khoản nộp ngân sách nhà nước bắt buộc của tổ chức, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân theo quy định của các luật thuế”
Đặc điểm của thuế
- Thuế là khoản tiền hoặc giá trị mà người dân, doanh nghiệp hoặc tổ chức phải trả cho chính phủ hoặc cơ quan thuế.
- Thuế được áp dụng với mục đích tài chính công, tức là thu tiền để tài trợ cho các hoạt động và dịch vụ công cộng như hạ tầng, giáo dục, y tế và quốc phòng.
- Thuế thường được áp dụng theo các quy định và luật lệ của một quốc gia hoặc khu vực cụ thể, và có thể được thu từ thu nhập, doanh thu, tài sản, tiêu dùng hoặc giao dịch kinh doanh.
- Thuế có thể được tính dựa trên tỷ lệ cố định (thuế phần trăm) hoặc dựa trên mức thuế định rõ (thuế cụ thể) và có thể được thu một lần (thuế đơn lẻ) hoặc theo chu kỳ (thuế định kỳ).
- Thuế có vai trò quan trọng trong việc tài trợ cho ngân sách công, duy trì hoạt động chính phủ và cung cấp các dịch vụ công cần thiết cho cộng đồng.
- Phân loại thuế: Thuế có thể phân thành nhiều loại khác nhau căn cứ vào đặc điểm từng loại thuế như: thuế trực thu và thuế gián thu dựa vào khả năng dịch chuyển gánh nặng thuế; thuế đánh vào thu nhập, thuế đánh vào hàng hoá dịch vụ hay thuế đánh vào tài sản căn cứ vào đối tượng tính thuế; thuế thuộc ngân sách trung ương, thuế thuộc ngân sách địa phương hay thuế phân chia giữa trung ương và địa phương căn cứ vào chế độ phân cấp quản lý. Tuy nhiên, bài viết này Luật Dương Gia sẽ làm rõ cho bạn về thuế trực thu và thuế gián thu.
Thuật ngữ pháp lý
Thuế : TAX
Thuế trực thu: DIRECT TAX
Thuế gián thu: INDIRECT TAX
2. Thuế trực thu là gì? Thuế gián thu là gì?
Thuế trực thu là loại thuế mà người chịu thuế phải trực tiếp chịu trách nhiệm và trả tiền thuế cho chính phủ. Điều này có nghĩa là người chịu thuế gánh chịu trực tiếp gánh nặng tài chính của thuế, và chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc khai thuế và thanh toán số tiền thuế. Các ví dụ về thuế trực thu bao gồm thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế tài sản. Thuế trực thu thường được thu trực tiếp từ nguồn thu nhập, doanh thu hoặc tài sản của cá nhân hoặc tổ chức.
Thuế gián thu là loại thuế mà người chịu thuế không trực tiếp chịu trách nhiệm và trả tiền thuế cho chính phủ, mà thay vào đó, người chịu thuế chỉ là người thu thập và chuyển tiền thuế cho chính phủ. Điều này có nghĩa là người chịu thuế không phải chịu trực tiếp gánh nặng tài chính của thuế, mà họ chỉ chịu trách nhiệm trong việc thu tiền từ người tiêu dùng hoặc đối tác kinh doanh và chuyển tiền đó cho chính phủ. Ví dụ về thuế gián thu bao gồm thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu và thuế xuất khẩu. Thuế gián thu thường được thu thập từ người tiêu dùng hoặc từ việc giao dịch kinh doanh.
3. Điểm giống nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu
Có một số điểm giống nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu:
- Cùng đóng góp vào nguồn tài chính công: Cả thuế trực thu và thuế gián thu đều là các hình thức thuế nhằm cung cấp nguồn tài chính cho chính phủ để thực hiện các hoạt động công cộng và dịch vụ công.
- Quy định và quản lý bởi chính phủ: Cả thuế trực thu và thuế gián thu đều được quy định và quản lý bởi chính phủ, thông qua các luật thuế và cơ quan thuế chịu trách nhiệm thu thập thuế.
- Ảnh hưởng đến người chịu thuế: Cả thuế trực thu và thuế gián thu đều ảnh hưởng đến người chịu thuế, dù là trực tiếp (trong trường hợp thuế trực thu) hoặc gián tiếp (trong trường hợp thuế gián thu)
4. Điểm khác nhau giữa thuế trực thu và thuế gián thu
Có một số điểm khác nhau quan trọng giữa thuế trực thu và thuế gián thu:
- Người chịu trách nhiệm chịu thuế: Trong thuế trực thu, người chịu thuế trực tiếp chịu trách nhiệm và trực tiếp trả tiền thuế cho chính phủ. Trong khi đó, trong thuế gián thu, người chịu thuế chỉ đóng vai trò thu thập và chuyển tiền thuế từ người tiêu dùng hoặc đối tác kinh doanh cho chính phủ.
- Phương thức thu tiền thuế: Trong thuế trực thu, tiền thuế được trừ trực tiếp từ thu nhập, doanh thu hoặc tài sản của người chịu thuế. Trong thuế gián thu, tiền thuế được tính vào giá trị hàng hoá hoặc dịch vụ và thu được từ người tiêu dùng cuối cùng.
- Quy định và mức thuế: Thuế trực thu và thuế gián thu có quy định và cách tính thuế khác nhau. Thuế trực thu thường có cấu trúc thuế dựa trên mức thuế định rõ và được áp dụng trực tiếp lên thu nhập hoặc tài sản. Trong khi đó, thuế gián thu thường có mức thuế được tính dựa trên giá trị hàng hoá hoặc dịch vụ và áp dụng theo tỷ lệ cố định hoặc theo phần trăm.
- Tính công bằng và ảnh hưởng: Thuế trực thu và thuế gián thu có ảnh hưởng và tính công bằng khác nhau. Thuế trực thu có thể được thiết kế để thu từ nguồn thu nhập cao hơn, đảm bảo tính công bằng và phân phối tài nguyên một cách rộng rãi hơn. Trong khi đó, thuế gián thu có thể ảnh hưởng đến người tiêu dùng cuối cùng và gây ảnh hưởng không công bằng cho các nhóm thuế khác nhau.
Tóm lại, điểm khác nhau quan trọng giữa thuế trực thu và thuế gián thu nằm trong vai trò và trách nhiệm chịu thuế, phương thức thu tiền thuế, quy định và mức thuế, cũng như tính công bằng và ảnh hưởng đến người chịu thuế.
5. Minh hoạ thực tiễn về thuế trực thu và thuế gián thu
Ví dụ về thuế trực thu là thuế thu nhập cá nhân (TNCN).
Giả sử bạn là một người lao động có thu nhập hàng tháng là 10 triệu đồng. Theo pháp luật thuế Việt Nam, có một bảng thuế được áp dụng cho thuế thu nhập cá nhân, theo đó, mức thuế tăng dần theo mức thu nhập.
“Bảng thuế thuế thu nhập cá nhân (áp dụng từ năm 2021):
Thuế suất 5%: Cho mức thu nhập từ 5 triệu đến dưới 10 triệu đồng.
Thuế suất 10%: Cho mức thu nhập từ 10 triệu đến dưới 18 triệu đồng.
Thuế suất 15%: Cho mức thu nhập từ 18 triệu đến dưới 32 triệu đồng.
Thuế suất 20%: Cho mức thu nhập từ 32 triệu đến dưới 52 triệu đồng.
Thuế suất 25%: Cho mức thu nhập từ 52 triệu đến dưới 80 triệu đồng.
Thuế suất 30%: Cho mức thu nhập từ 80 triệu trở lên.”
Trong ví dụ này, thu nhập của bạn là 10 triệu đồng, thuộc vào mức thuế suất 5%. Vậy, số tiền thuế trực thu mà bạn phải nộp là 5% x 10 triệu đồng = 500 nghìn đồng.
Đây là một ví dụ đơn giản về thuế trực thu theo pháp luật thuế Việt Nam. Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng thuế thu nhập cá nhân có nhiều quy định và điều chỉnh khác nhau tùy thuộc vào thuế suất, các khoản giảm trừ và các quy định khác của pháp luật thuế Việt Nam.
Dưới đây là một ví dụ minh hoạ về thuế gián thu theo pháp luật thuế Việt Nam:
Ví dụ: Thuế gián thu – Thuế giá trị gia tăng (VAT)
Trong pháp luật thuế Việt Nam, có một loại thuế gián thu quan trọng là thuế giá trị gia tăng (VAT). Đây là một loại thuế áp dụng trên giá trị gia tăng trong quá trình sản xuất và phân phối hàng hóa và dịch vụ.
Giả sử bạn là chủ một cửa hàng bán lẻ điện thoại di động. Bạn mua các sản phẩm từ nhà sản xuất với giá 10 triệu đồng và bán chúng với giá 15 triệu đồng. Theo pháp luật thuế Việt Nam, các sản phẩm điện thoại di động thuộc danh mục hàng hóa chịu thuế VAT với mức thuế suất 10%.
Trong trường hợp này, số tiền thuế VAT mà bạn phải tính và nộp là 10% x (15 triệu đồng – 10 triệu đồng) = 500 nghìn đồng.
Với thuế gián thu VAT, bạn sẽ thuế thuế từ khách hàng khi họ mua sản phẩm của bạn và sau đó nộp cho cơ quan thuế. Điều này đảm bảo rằng phần thuế được tính vào giá thành của sản phẩm cuối cùng và được truyền qua các giai đoạn trong chuỗi cung ứng.
Đây chỉ là một ví dụ cơ bản về thuế gián thu – thuế giá trị gia tăng (VAT) theo pháp luật thuế Việt Nam. Tuy nhiên, thuế gián thu còn có nhiều quy định, quyền lợi và trách nhiệm khác phụ thuộc vào loại hình kinh doanh và ngành nghề tương ứng.
Trên đây là một số nội dung để làm rõ về thuế trực thu và thuế gián thu. Nếu có bất cứ thắc mắc nào cần được giải đáp, tư vấn xin vui lòng liên hệ Luật Dương Gia theo số hotline 19006568 để được tư vấn và hỗ trợ.
