Trẻ em là những người chưa phát triển đầy đủ về cả thể chất và tâm sinh lý, chưa có khả năng tự bảo vệ mình và còn là những chủ nhân tương lai của đất nước. Bộ luật hình sự quy định Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi thành một tội phạm riêng biệt nhằm bảo vệ đối tượng dễ bị tổn thương này. Hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi xâm hại đến quan hệ xã hội được pháp luật hình sự bảo vệ là quyền bất khả xâm phạm về tình dục, danh dự, nhân phẩm, sức khỏe của người dưới 16 tuổi và còn xâm phạm đến các giá trị đạo đức, luận thưởng đạo lý, gây ra những bức xúc, căm phẫn trong xã hội. Bài viết dưới đây sẽ đi vào phân tích tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
Căn cứ pháp lý:
– Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017;
– Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định về các tội xâm hại tình dục trong Bộ luật Hình sự năm 2015.
1. Cấu thành tội phạm của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi
Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi được quy định trong Bộ luật hình sự như sau:
Điều 142. Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi
“1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ;
b) Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Có tính chất loạn luân;
b) Làm nạn nhân có thai;
c) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
d) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
đ) Phạm tội 02 lần trở lên;
e) Đối với 02 người trở lên;
g) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Có tổ chức;
b) Nhiều người hiếp một người;
c) Đối với người dưới 10 tuổi;
d) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
đ) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
e) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Cầu thành tội phạm gồm:
* Mặt khách thể của tội phạm:
– Khách thể của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi là quyền bất khả xâm phạm về tình dục của cá nhân là người dưới 16 tuổi.
– Đối tượng tác động của tội phạm này là người dưới 16 tuổi và có dấu hiệu đặc thủ như sau:
+ Đối với nạn nhân từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì phải xác định thái độ của nạn nhân đối với hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác là thuận tình hay không thuận tình. Nếu thái độ của nạn nhân là không thuận tình (trái ý muốn) thì hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác mới cấu thành Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Còn ngược lại thì không cấu thành tội này.
+ Đối với nạn nhân là người dưới 13 tuổi thì không cần xác định thái độ của nạn nhân là thuận tình hay không thuận tình, mọi hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người chưa đủ 13 tuổi đều cấu thành Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
* Mặt khách quan của tội phạm:
– Hành vi khách quan:
Hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác nhằm thỏa mãn dục vọng của người phạm tội.
+ Hành vi giao cấu: Theo quy định tại khoản 1 điều 3 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định về các tội xâm hại tình dục trong Bộ luật Hình sự nêu định nghĩa giao cấu như sau:
“1. Giao cấu quy định tại khoản 1 Điều 141, khoản 1 Điều 142, khoản 1 Điều 143, khoản 1 Điều 144 và khoản 1 Điều 145 của Bộ luật Hình sự là hành vi xâm nhập của bộ phận sinh dục nam vào bộ phận sinh dục nữ, với bất kỳ mức độ xâm nhập nào.
Giao cấu với người dưới 10 tuổi được xác định là đã thực hiện không phụ thuộc vào việc đã xâm nhập hay chưa xâm nhập.”
Theo quy định trên thì giao cấu được hiểu là một người chủ động dùng bộ phận sinh dục của mình tiếp xúc với các bộ phận khác trên cơ thể của đối phương, bất kể là đồng giới hay khác giới. Giao cấu với người dưới 10 tuổi được xác định là đã thực hiện không phụ thuộc vào việc đã xâm nhập hay chưa xâm nhập.
+ Hành vi quan hệ tình dục khác:
Hành vi quan hệ tình dục khác là hành vi của những người cùng giới tính hay khác giới tính sử dụng bộ phận sinh dục nam, bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngón tay, ngón chân, lưỡi…), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, miệng, hậu môn của người khác với bất kỳ mức độ xâm nhập nào, bao gồm một trong các hành vi sau đây: Đưa bộ phận sinh dục nam xâm nhập vào miệng, hậu môn của người khác; Dùng bộ phận khác trên cơ thể (ví dụ: ngón tay, ngón chân, lưỡi…), dụng cụ tình dục xâm nhập vào bộ phận sinh dục nữ, hậu môn của người khác.
– Về thủ đoạn để người phạm tội thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với người dưới 16 tuổi được mô tả trong cấu thành tội phạm đó là:
+ Thủ đoạn dùng vũ lực:
Dùng vũ lực là việc người phạm tội dùng sức mạnh thể chất tác động lên cơ thể nạn nhân, làm tê liệt sự kháng cự của nạn nhân nhằm giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với nạn nhân. Thủ đoạn dùng vũ lực có thể là các hành vi như đánh đập, vật lộn, giữ chân tay, bóp cổ, xé quần áo, bịt miệng, trói …
+ Thủ đoạn đe dọa dùng vũ lực:
Đe dọa dùng vũ lực là việc người phạm tội dùng lời nói hoặc hành động, cử chỉ đe dọa, uy hiếp tinh thần của nạn nhân như dọa giết, dọa đâm, dọa đánh, dọa bắn… làm cho nạn nhân ở đây là trẻ dưới 16 tuổi hoảng sợ, không thể làm gì khác ngoài việc để cho người phạm tội thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của mình. Hành vi đe dọa dùng vũ lực trong cấu thành tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi cũng giống như tội hiếp dâm đó là bao gồm cả đe dọa dùng vũ lực ngay tức khắc và đe dọa sẽ dùng vũ lực.
+ Thủ đoạn lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân:
Thủ đoạn lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân là thủ đoạn người phạm tội lợi dụng nạn nhân đang trong tình trạng không thể chống cự lại được hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác như trường hợp nạn nhân đang bị mê sảng, bị say, bị ốm, bị thương tích… Tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân này có thể do chính người phạm tội tạo ra cho nạn nhân để thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác như việc bỏ thuốc mê hoặc các chất kích thích khác làm mất đi ý thức kiểm soát vào nước, đồ ăn của nạn nhân khiến cho nạn nhân rơi vào trạng thái mê man, không thể tự chủ, kiểm soát ý chí, sau đó thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với nạn nhân. Hoặc cũng có trường hợp tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân xuất phát từ những lý do khách quan khác mà không phải là do người phạm tội gây ra nhưng người phạm tội đã lợi dụng tình trạng không thể chống cự được đó mà thực hiện các hành vi đổi bại để thỏa mãn dục vọng thấp hèn của bản thân
+ Thủ đoạn khác:
Thủ đoạn khác là việc người phạm tội không sử dụng các thủ đoạn được liệt kê ở trên (dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân) mà dùng những cách thức khác để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với nạn nhân nhằm thỏa mãn dục vọng của mình.
* Mặt chủ quan của tội phạm:
Người phạm tội thực hiện hành vi hiếp dâm với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội biết nạn nhân chưa đủ 16 tuổi, biết hành vi của mình là nguy hiểm, nhận thức được hậu quả của hành vi đó có thể gây ra cho nạn nhân nhưng vẫn cố ý thực hiện hành vi phạm tội.
* Mặt chủ thể của tội phạm:
Người phạm tội là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 12 BLHS năm 2015.
Đối với tội phạm hiếp dâm người dưới 16 tuổi, đây là tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng nên người phạm tội là người từ đủ 14 tuổi trở phải chịu trách nhiệm hình sự đối với tội phạm này.
2. Hình phạt của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi
– Khung tăng nặng thứ nhất của tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có khung hình phạt từ 12 năm đến 20 năm tù giam thuộc các trường hợp quy định tại Khoản 2 Điều 142 BLHS năm 2015 bao gồm các tình tiết tăng nặng sau đây:
+ Có tính chất loạn luân: Tính chất loạn luân được thể hiện ở chỗ giữa người phạm tội với người bị hại có cùng dòng máu về trực hệ: bố mẹ với con cái, ông bà với các cháu, giữa anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời.
+ Làm nạn nhân có thai: Tình tiết “làm nạn nhân có thai” chỉ áp dụng khi nạn nhân có thai trong độ tuổi dưới 16 tuổi và là kết quả trực tiếp do hành vi hiếp dâm dẫn tới. Nếu người phạm tội hiếp dâm khi nạn nhân dưới 16 tuổi nhưng nạn nhân có thai lại là do hành vi hiếp dâm lúc nạn nhân đã đủ 16 tuổi thì không thể áp dụng tình tiết này.
+ Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.
+ Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh: Trong trường hợp này, người phạm tội là người có trách nhiệm với người bị hại, xuất phát từ quan hệ huyết thống như bố mẹ với con cái, quan hệ giáo dục như thầy giáo đối với học sinh, quan hệ chữa bệnh như bác sĩ đối với bệnh nhân,… Chỉ khi người phạm tội lợi dụng sự chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh để hiếp dâm người được chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh thì mới thuộc trường hợp phạm tội này.
+ Phạm tội 02 lần trở lên: tất cả các lần hiếp dâm, nạn nhân đều dưới 16 tuổi, nếu chỉ có 01 lần nạn nhân bị hiếp là dưới 16 tuổi còn các lần khác nạn nhân đã đủ 16 tuổi trở lên thì không áp dụng tình tiết này.
+ Đối với 02 người trở lên: các nạn nhân bị hiếp dâm đều ở độ tuổi dưới 16 tuổi. Nếu chỉ có một người dưới 16 tuổi, những người còn lại trên 16 tuổi thì không áp dụng tình tiết này.
+ Tái phạm nguy hiểm.
– Khung tăng nặng thứ hai của tôi hiếp đâm người dưới 16 tuổi có hình phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình thuộc các trường hợp quy định tại Khoản 3 Điều 142 BLHS năm 2015 bao gồm các tình tiết tăng nặng sau đây:
+ Có tổ chức: Phạm tội có tổ chức bao gồm nhiều người cùng tham gia, trong đó có người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức. Đối với tội hiếp dâm có tổ chức, có thể tất cả những người tham gia đều là người thực hành (đều có hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với nạn nhân), nhưng cũng có trường hợp có người không giao cấu với người bị hại mà vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm.
+ Nhiều người hiếp một người: Nhiều người hiệp một người là trường hợp nhiều người cùng có hành vi hiếp dâm người dưới 16 tuổi, nghĩa là đều có hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với nạn nhân. Tuy nhiên khác với trường hợp phạm tội có tổ chức thì với trường hợp nhiều người hiếp một người này không đòi hỏi người tham gia có sự cấu kết chặt chẽ, có sự bàn bạc, phân chia vai trò của những người tham gia.
+ Đối với người dưới 10 tuổi;
+ Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
+ Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội: Nếu có căn cứ cho rằng người phạm tội biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn hiếp dâm thì mới áp dụng tình tiết này, nếu người phạm tội bị nhiễm HIV nhưng không biết mình bị nhiễm thì không áp dụng tình tiết này. Đồng thời, để áp dụng tình tiết này, chỉ cần người phạm tội biết mình nhiễm HIV mà vẫn hiếp dâm là thuộc trường hợp phạm tội này, không cần phải xác định là người bị hại có bị nhiễm hay không.
+ Làm nạn nhân chết hoặc tự sát:
Làm nạn nhân chết: Đây là trường hợp nạn nhân do bị hiếp dâm mà chết, nếu nạn nhân chết không phải do bị hiếp dâm mà do nguyên nhân khác thì không thuộc trường hợp phạm tội này mà tùy trường hợp cụ thể, người phạm tội có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội hiếp dâm và tội phạm tương ứng với hành vi làm nạn nhân bị chết.
Làm nạn nhân tự sát: nếu nạn nhân vì bị hiếp dâm mà tự sát thì người đã hiếp dâm nạn nhân sẽ phạm tội thuộc trường hợp “làm nạn nhân tự sát”. Chỉ cần xác định nạn nhân bị hiếp dâm có hành vi tự sát, nạn nhân có bị chết hay không, không phải là dấu hiệu bắt buộc để xác định tình tiết phạm tội này.
Như vậy, bài viết trên đây đã làm rõ nội dung về tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích. Trường hợp có thắc mắc bạn có thể liên hệ tổng đài 19006586 để được hỗ trợ tư vấn cụ thể.
