Mỗi cá nhân đều có quyền tự do, quyền được bình đẳng riêng của mình. Tuy nhiên, mỗi hành vi của các cá nhân đều được pháp luật kiểm soát và quản lý chặt chẽ. Những vấn đề liên quan đến nhân thân được quy định chi tiết, cụ thể trong từng điều khoản của luật. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận người dân chưa hiểu rõ được những vấn đề liên quan đến đăng ký cũng như quản lý hộ tịch khi cá nhân đó có sự thay đổi, bổ sung về nhân thân nên dẫn tình trạng sai phạm trong quá trình thực hiện. Bài viết dưới đây của Luật Dương Gia sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật từ đó bạn có thể thực hiện các hoạt động, thủ tục liên quan đến hộ tịch chính xác hơn.
Căn cứ pháp lý:
– Luật hộ tịch năm 2014;
– Bộ Luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017.
1. Khái quát về đăng ký hộ tịch:
1.1. Khái niệm đăng ký hộ tịch:
Trong quá trình sinh sống, phát triển của mỗi cá nhân, bất cứ ai cũng có những thay đổi của bản thân dù sự đổi thay đó nhỏ hay lớn. Ngay từ lúc sinh ra, mỗi cá nhân đều được xác nhận khai sinh, cho đến khi mất đi phải khai tử và trong suốt quá trình từ khi sinh ra đến khi mất đi phải xác định tình trạng của cá nhân Sau đó, theo thời gian những sự kiện như kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định lại dân tộc và bổ sung, thay đổi thông tin hộ tịch được xem là những việc liên quan đến hộ tịch. Căn cứ theo quy định tại khoản 1 điều 2 luật hộ tịch 2014.
Theo quy định tại điều 2 khoản 2 luật hộ tịch 2014 và dựa vào khái niệm về hộ tịch thì đăng ký hộ tịch có thể hiểu là trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc xác nhận hoặc ghi nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch đã được liệt kê bên trên của các có nhân thực hiện việc đăng ký hộ tịch. Từ đó là cơ sở để Nhà nước tiến hành bảo hộ quyề, lợi ích hợp pháp của cá nhân và thuận lợi trong việc quản lý dân cư.
1.2. Nội dung đăng ký hộ tịch:
Ngay từ nội hàm của khái niệm về hộ tịch, dễ dàng nhận ra những nội dung được đề cập đến khi đăng ký hộ tịch theo luật hộ tịch 2014:
– Xác nhận vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch: Khai sinh; Kết hôn; Giám hộ; Nhận cha, mẹ, con; Thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; Khai tử.
– Ghi vào Sổ hộ tịch việc thay đổi hộ tịch của cá nhân theo bản án, quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền: Thay đổi quốc tịch; Xác định cha, mẹ, con; Xác định lại giới tính; Nuôi con nuôi, chấm dứt việc nuôi con nuôi; Ly hôn, hủy việc kết hôn trái pháp luật, công nhận việc kết hôn; Công nhận giám hộ; Tuyên bố hoặc hủy tuyên bố một người mất tích, đã chết, bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự.
– Ghi vào Sổ hộ tịch sự kiện khai sinh; kết hôn; ly hôn; hủy việc kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; thay đổi hộ tịch; khai tử của công dân Việt Nam đã được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài.
– Xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các việc hộ tịch khác theo quy định của pháp luật.
1.3. Các hành vi bị cấm khi thực hiện đăng ký hộ tịch:
Để trách việc lạm dụng sơ hở thực hiện hiện hành vi sai khái trong quá trình đăng ký hộ tịch. Những nhà làm luật đã ban hành ra các quy định nhằm hạn chế các tranh chấp, thiệt hay phát sinh ra. Những hành vị bị cấm khi thực hiện đăng ký hộ tịch được quy định tại điều 12 luật hộ tịch 2014:
– Thứ nhất, Thông tin trình bày, cung cấp không chính xác:
Thông tin không chính xác là những thông tin từ việc cung cấp thông tin, tài liệu sai sự thật; làm hoặc sử dụng giấy tờ giả, giấy tờ của người khác để đăng ký hộ tịch. Những người làm chứng có hành vi cam đoan, làm chứng sai sự thật để đăng ký hộ tịch. Ngoài ra còn có hành vi làm giả, sửa chữa, làm sai lệch nội dung giấy tờ hộ tịch hoặc thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch;
– Thứ hai, Cản trở việc thực hiện đăng ký hộ tịch:
Những cá nhân có hành vi đe dọa, cưỡng ép, cản trở việc thực hiện quyền, nghĩa vụ đăng ký hộ tịch hay can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đăng ký hộ tịch được xem là cản trở thực hiện đăng ký hộ tịch;
– Thứ ba, Thông qua việc đăng ký hộ tịch để vụ lợi cho bản thân:
Vì những lợi ích cá nhân mà các đôii tượng xấu đã thực hiện những hành vi không đúng để vụ lợi cho bản thân, bao gồm việc đưa hối lộ, mua chuộc, hứa hẹn lợi ích vật chất, tinh thần để được đăng ký hộ tịch; lợi dụng việc đăng ký hộ tịch hoặc trốn tránh nghĩa vụ đăng ký hộ tịch nhằm động cơ vụ lợi, hưởng chính sách ưu đãi của Nhà nước hoặc trục lợi dưới bất kỳ hình thức nào. Đối với nhưng người có thẩm quyền quyết định dăng ký hộ tịch lợi dụng thẩm quyền để đăng ký hộ tịch cho bản thân hoặc người thân thích theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình; truy cập trái phép, trộm cắp, phá hoại thông tin trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch.
Các cá nhân có hành vi vi phạm thuộc những trường hợp bị cấm được nêu trên sẽ chịu những hình phạt tương ứng. Tùy theo từng mức độ của hành vi có thể xử lý theo vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Đối với các đối tượng là cán bộ, công chức ngoài những hình phạt phải chịu về vi phạm hanh chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự thì cán bộ, công chức đó còn phải bị xử lý theo luật cá bộ, công chức.
1.4. Nguyên tắc đăng ký hộ tịch:
Để đảm bảo quá trình đăng ký hộ tịch được diễn ra thuận lợi và thủ tục thực hiện nhanh chóng, nkhi đăng ký cần chú ý các nguyên tắc sau:
– Về nội dung thông tin đăng ký thì cần tôn trọng và bảo đảm quyền nhân thân của cá nhân; mọi sự kiện hộ tịch của cá nhân phải được đăng ký đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác; trường hợp không đủ điều kiện đăng ký hộ tịch theo quy định của pháp luật thì người đứng đầu cơ quan đăng ký hộ tịch từ chối bằng văn bản và nêu rõ lý do.
– Về thời hạn, đối với những việc hộ tịch mà Luật này không quy định thời hạn giải quyết thì được giải quyết ngay trong ngày; trường hợp nhận hồ sơ sau 15 giờ mà không giải quyết được ngay thì trả kết quả trong ngày làm việc tiếp theo.
– Về thẩm quyền, mỗi sự kiện hộ tịch chỉ được đăng ký tại một cơ quan đăng ký hộ tịch có thẩm quyền theo quy định của Luật này. Cá nhân có thể được đăng ký hộ tịch tại cơ quan đăng ký hộ tịch nơi thường trú, tạm trú hoặc nơi đang sinh sống. Trường hợp cá nhân không đăng ký tại nơi thường trú thì Ủy ban nhân dân cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã, Cơ quan đại diện nơi đã đăng ký hộ tịch cho cá nhân có trách nhiệm thông báo việc đăng ký hộ tịch đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cá nhân đó thường trú.
– Về cập nhật lại thông tin đăng ký, mọi sự kiện hộ tịch sau khi đăng ký vào Sổ hộ tịch phải được cập nhật kịp thời, đầy đủ vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử; nội dung khai sinh, kết hôn, ly hôn, khai tử, thay đổi, cải chính, bổ sung hộ tịch, xác định lại giới tính, xác định lại dân tộc của cá nhân trong Cơ sở dữ liệu hộ tịch là thông tin đầu vào của Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; bảo đảm công khai, minh bạch thủ tục đăng ký hộ tịch.
2. Tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật:
2.1. Khái niệm về việc đăng ký hộ tịch trái pháp luật:
Tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự do người có nhiệm vụ, quyền hạn và lợi dụng chức vụ quyền hạn của mình để cố ý thực hiện việc đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch thực hiện trái pháp luật.
Từ khái niệm của tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật ta có thể ghi nhận cấu thành tội phạm của tội này thông quan các phương diện sau:
Về chủ thể, là người có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc đăng ký hộ tịch tại các địa phương, đồng thời người đó phải có năng lực trách nhiệm hình sự. Các cơ quan ở nước ta có trách nhiệm về quản lý hộ tịch bao gồm: Ủy ban nhân dân cấp xã, ủy ban nhân dân cấp huyện, các cơ quan đại diện.
Về khách thể, những hành vi vi phạm về việc đăng ký hộ tịch ảnh hưởng đến trật tự quản lý của Nhà nước, làm xáo trộn quy trình đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch, ảnh hưởng đến uy tín của Nhà nước.
Đối với mặt chủ quan, người có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc đăng ký hộ tịch lạm dụng quyền hạn đó để thực hiện hành vi vi phạm, như vậy rõ ràng người thực hiện hành vi vi phạm nhận thức được hành vi của mình là sai trái nhưng vẫn thực hiện một cách cố ý.
Đối với mặt khách quan của tội này nằm ở hành vi của người có nhiệm vụ, quyền hạn mà thực hiện việc đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch trái pháp luật. Đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch trái pháp luật là đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch không đúng các quy định của pháp luật, như không đúng hành vi của người có nhiệm vụ, quyền hạn mà thực hiện việc đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch trái pháp luật.
Như vậy, một cá nhân bị xem là vi phạm đăng ký hộ tịch trái pháp luật khi cá nhân đó là người có nhiệm vụ quyền hạn quản lý việc đăng ký hộ tịch có hành vi sai quy định pháp luật trong quá trình đăng ký hộ tịch. Từ đó ảnh hưởng đến trật tự quản lý Nhà nước.
2.2. Hình phạt đối với việc đăng ký hộ tịch trái pháp luật:
Pháp luật quy định cụ thể về những hình phạt áp dụng đối với tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật. Theo điều 336 của Bộ luật hình sự 2015 quy định từng mức phạt khác nhau đối với tội này như sau:
Đầu tiên, đối với đối tượng là người có nhiệm vụ, quyền hạn mà thực hiện việc đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch trái pháp luật đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, tức là người vi phạm tội này lần thứ hai và lần đầu đã bị xử lý kỷ luật thì sẽ bị áp dụng mức hình phạt cảnh cáo hoặc cũng có thể là phạt cãi tạo không giam giữ đến 03 năm.
Thứ hai, những người có hành vi đăng ký, cấp giấy tờ về hộ tịch trái pháp luật cho 02 người trở lên hay giấy tờ về hộ tịch đã được cấp, đăng ký trái pháp luật được sử dụng để thực hiện hành vi trái pháp luật sẽ bị áp dụng hình phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Hình phạt này mang tính chất nặng hơn vì mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi vi phạm gây ra lớn hơn so với trường hợp trên.
Thứ ba, những người phạm tội thuộc một trong hai trường hợp nêu trên cũng có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm và các hình phạt khác theo quy định của luật cán bộ, công chức. Hình phạt này sẽ được áp dụng để trách những trường hợp người phạm tội tiếp tục vi phạm, hạn chế những nguy hiểm có thể xảy ra với xã hội.
Trên đây là toàn bộ những thông tin liên quan đến tội đăng ký hộ tịch trái pháp luật. Luật Dương Gia hi vọng bài viết này đã giúp ích cũng như giải đáp những thắc mắc mà bạn đang gặp phải. Nếu trong trường bạn cần tư vấn thêm vui lòng liên hệ Luật Dương Gia theo số hotline 19006568 để được hỗ trợ.
