Tình hình kinh tế – xã hội nước ta đang có chuyển biến tích cực trên các lĩnh vực. Tuy nhiên, khi kinh tế phát triển, đời sống người dân được nâng cao thì luôn kèm theo đó là những vấn đề tiêu cực của xã hội, trong đó tình trạng ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông đang ngày càng trở nên nghiêm trọng và là nỗi nhức nhối của toàn xã hội. BLHS hiện hành quy định về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong việc xử lý loại tội phạm này, đồng thời góp phần vào công cuộc phòng, chống tội phạm nói chung và tội phạm trong lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ nói riêng, đảm bảo về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tham gia giao thông đường bộ. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về tội phạm này qua bài viết dưới đây.
Căn cứ pháp lý:
– Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
1. Cấu thành tội phạm của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
* Mặt khách thể của tội phạm:
Khách thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là sự an toàn của hoạt động giao thông đường bộ và sự an toàn về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác được luật hình sự bảo vệ. Tội phạm này xâm phạm vào những quy định của Nhà nước về an toàn giao thông đường bộ, đó là những quy định nhằm đảm bảo an toàn giao thông vận tải, đảm bảo cho hoạt động giao thông vận tải đường bộ được thông suốt, được tiến hành bình thường, và bảo vệ an toàn tính mạng, sức khỏe của công dân, bảo vệ tài sản của Nhà nước, của các tổ chức và tài sản của công dân.
* Mặt chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là những người tham gia giao thông đường bộ, đạt độ tuổi từ đủ 16 tuổi trở lên và có đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
Chủ thể của tội phạm này không chỉ là người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ mà còn bao gồm tất cả những đường tham gia giao thông đường bộ, kể cả người điều khiển, dẫn dắt súc vật, người đi bộ trên đường đi bộ cũng sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu thực hiện hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ mà gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác theo quy định của Điều 260 BLHS năm 2015.
* Mặt khách quan của tội phạm:
– Hành vi khách quan: Người phạm tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ đã có hành vi vi phạm các quy định của pháp luật về tham gia giao thông đường bộ được ghi nhận tại các văn bản luật chuyên ngành như Luật giao thông đường bộ, các Nghị quyết, Thông tư hướng dẫn… Hành vi vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các quy định an toàn giao thông đường bộ và hành vi này phải là nguyên nhân trực tiếp gây hậu quả về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác theo quy định của Điều 260 BLHS năm 2015.
– Hậu quả nguy hiểm cho xã hội của tội phạm Căn cứ vào đặc điểm cấu trúc thuộc CTTP của Điều 260 BLHS năm 2015 thì đây là CTTP vật chất bởi hậu quả nguy hiểm cho xã hội do HVPT là dấu hiệu bắt buộc của CTTP này. Nếu hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ mà chưa gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại không đáng kể cho sức khỏe, tài sản của người khác thì chưa CTTP, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này.
+ Thiệt hại cho tính mạng là làm chết người.
+ Thiệt hại cho sức khỏe hoặc tải sản của người khác là làm cho người khác bị thương hoặc tại sản của người khác bị mất mát, hư hỏng. Tỷ lệ thương tật và mức độ thiệt hại về tài sản dùng để làm căn cứ truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi vi phạm đã được quy định rõ tại các điểm, khoản của Điều luật. Thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản mà người phạm tội gây ra là thiệt hại đối với người khác, nên thiệt hại mà người phạm tội tự gây ra cho mình sẽ không được tính vào tổng thiệt hại dùng để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với họ.
+ Thiệt hại về tài sản là những tài sản trực tiếp bị thiệt hại do hành vi vi phạm gây ra, những thiệt hại gián tiếp không tính vào tổng thiệt hại xác định trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội như: Chi phí cho việc điều trị thương tổn và các khoản chi phí khác như chi phí đi lại, thu nhập do phải điều trị mà không còn, chi phí cho người chăm sóc… Mặc dù các thiệt hại này người phạm tội vẫn phải bồi thường cho người bị hại nhưng không được tính là thiệt hại để xác định trách nhiệm hình sự đối với HVPT.
– Địa điểm phạm tội: dấu hiệu địa điểm cũng là dấu hiệu bắt buộc của CTTP, nơi xảy ra tội phạm là trên đường bộ. Luật giao thông đường bộ năm 2008 quy định “Đường bộ gồm đường, cầu đường bộ, hầm đường bộ, bến phà đường bộ”, vì vậy, nếu tội phạm xảy ra ở nơi khác như sân trường, công trường đang thi công, rừng, ruộng… thì sẽ không thuộc CTTP của tội này và người phạm tội sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm này.
* Mặt chủ quan của tội phạm:
Người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội này với lỗi vô ý. Bởi vì mặc dù người phạm tội cố ý thực hiện hành vi (cố ý đi vượt quá tốc độ cho phép), đã nhận thức rõ hành vi của mình là nguy hiểm đến tính mạng của người khác, thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra nhưng họ lại không hề mong muốn hậu quả xảy ra hay bỏ mặc cho hậu quả xảy ra, mà họ chỉ có thể ý thức được rằng dù có chạy quá tốc độ cho phép nhưng họ tin rằng tai nạn sẽ không xảy ra được hoặc họ có thể ngăn chặn được và hậu quả chết người sẽ không xảy ra.
Do lỗi của người phạm tội vi phạm quy định về tham giao thông đường bộ là lỗi vô ý, nên có thể họ thực hiện hành vi vì động cơ khác nhau nhưng không có mục đích phạm tội, bởi, họ không mong muốn hậu quả xảy ra nên trong ý thức chủ quan sẽ không đặt ra kết quả phải đạt được khi thực hiện HVPT đó.
2. Hình phạt của tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
Điều 260 BLHS được xây dựng với kết cấu gồm 05 khoản tương ứng với 05 khung hình phạt dựa trên tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi khách quan và thiệt hại mà hành vi đó gây ra cho người khác. Trong đó, khung hình phạt cơ bản thuộc khoản 1; khung hình phạt tăng nặng được quy định tại khoản 2 và khoản 3; khoản 4 là khung hình phạt dành cho trường hợp phạm tội chưa đạt và khoản 5 là khung hình phạt quy định về áp dụng biện pháp tư pháp.
* Hình phạt quy định tại Khoản 1:
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
“1. Người nào tham gia giao thông đường bộ mà vi phạm quy định về an toàn giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.”
Khung hình phạt cơ bản có mức phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm được áp dụng đối với trường hợp nếu hành vi của người phạm tội thỏa mãn dấu hiệu định tội và không có thêm tình tiết định khung tăng nặng.
* Hình phạt quy định tại Khoản 2:
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
“2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Không có giấy phép lái xe theo quy định;
b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác;
c) Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;
d) Không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông;
đ) Làm chết 02 người;
e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%:
g) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.”
Khung tăng nặng có mức phạt tù từ 03 năm đến 10 năm, được áp dụng đối với trường hợp nếu người phạm tội thỏa mãn một trong các tình tiết định khung tăng nặng được quy định tại khoản 2 Điều 260 năm 2015. Mức cao nhất của khung hình phạt này là 10 năm tù nên đây là tội phạm rất nghiêm trọng.
Đối với tình tiết “không có giấy phép lái xe” là một trong các trường hợp sau: điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà không có giấy phép lái xe do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc giấy phép lái xe không phù hợp với loại phương tiện mình đang điều khiển; điều khiển phương tiện tham gia giao thông trong thời hạn bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe (tạm giữ giấy phép lái xe) do cơ quan có thẩm quyền cấp đối với phương tiện mà mình đang điều khiển; điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ trong thời hạn bị cơ quan có thẩm – quyền cấm điều khiển phương tiện đó.
Đối với tình tiết “Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn”: Bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm là việc người phạm tội đã không dừng ngay phương tiện mà bỏ chạy khỏi hiện trưởng nhằm trốn trách trách nhiệm của mình sau khi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiệm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác. Cố ý không cứu giúp người bị nạn là trường hợp sau khi gây tai nạn, người phạm tội có điều kiện cứu giúp người bị nạn, có thể đưa người bị nạn đi cấp cứu hoặc đã có yêu cầu của người khác nhưng vẫn không cứu giúp. Hành vi cố ý không cứu giúp không nhất thiết phải dẫn đến hậu quả là người bị nạn chết hoặc bị tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Nếu người cố ý không cứu giúp người bị nạn không phải là người gây ra tai nạn nhưng do hành vi không cứu giúp của họ mà dẫn đến người bị nạn chết thì họ có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng theo Điều 132 BLHS năm 2015.
* Hình phạt quy định tại Khoản 3:
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
“3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.”
Khung tăng nặng có mức phạt tù từ 07 năm đến 15 năm. Áp dụng đối với người phạm tội thỏa mãn một trong các tình tiết định khung tăng nặng được quy định tại khoản 3 Điều 260 BLHS năm 2015. Mức cao nhất của khung hình phạt là 15 năm tù nên đây là tội phạm rất nghiêm trọng.
* Hình phạt quy định tại Khoản 4:
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
“4. Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.”
Khung hình phạt áp dụng đối với trường hợp phạm tội chưa đạt với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000, phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm.
* Hình phạt quy định tại Khoản 5:
Điều 260. Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
“5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Khung hình phạt bổ sung có thể được áp dụng đối với người phạm tội: cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Hình phạt này được áp dụng khi xét thấy nếu để người bị kết án tiếp tục đảm nhiệm chức vụ, làm những nghề hoặc công việc nhất định sau khi chấp hành xong hình phạt tù hoặc sau khi bản án có hiệu lực pháp luật (nếu là hình phạt chính khác hoặc người bị kết án được hưởng án treo) thì họ có thể có điều kiện phạm tội mới.
Như vậy, bài viết trên đây đã làm rõ nội dung về tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích. Trường hợp có thắc mắc bạn có thể liên hệ tổng đài 19006586 để được hỗ trợ tư vấn cụ thể.
