Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế và xã hội. Để đảm bảo hoạt động hợp pháp, bền vững và đáng tin cậy của doanh nghiệp, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cần được xác định và tuân thủ. Bài viết này sẽ trình bày về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp và vai trò quan trọng của chúng trong một nền kinh tế phát triển.
Căn cứ pháp lý
1. Quyền của doanh nghiệp
- Tự do kinh doanh ngành, nghề mà luật không cấm: Doanh nghiệp được tự do lựa chọn và hoạt động trong các ngành, nghề mà không bị hạn chế bởi pháp luật, trừ những ngành, nghề có quy định đặc biệt cần được cấp phép hoặc tuân thủ các điều kiện riêng.
- Tự chủ kinh doanh và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh: Doanh nghiệp có quyền tự quyết định về hình thức tổ chức (công ty, hợp tác xã, doanh nghiệp tư nhân, v.v.) và quản lý hoạt động kinh doanh của mình.
- Lựa chọn hình thức, phương thức huy động, phân bổ và sử dụng vốn: Doanh nghiệp có quyền tự do lựa chọn hình thức và phương thức huy động vốn (như vay vốn, huy động vốn từ cổ phiếu, trái phiếu, v.v.), phân bổ và sử dụng vốn cho mục tiêu kinh doanh.
- Tự do tìm kiếm thị trường, khách hàng và ký kết hợp đồng: Doanh nghiệp có quyền tự do tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm hoặc dịch vụ, tìm kiếm khách hàng và ký kết hợp đồng kinh doanh theo quy định của pháp luật.
- Kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu: Doanh nghiệp có quyền tham gia hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ theo quy định của pháp luật và các điều kiện liên quan.
- Tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động: Doanh nghiệp có quyền tuyển dụng, thuê và sử dụng lao động theo quy định của pháp luật về lao động.
- Chủ động ứng dụng khoa học và công nghệ: Doanh nghiệp được khuyến khích và có quyền sử dụng khoa học và công nghệ để nâng cao hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ.
- Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản của doanh nghiệp: Doanh nghiệp có quyền chiếm hữu, sử dụng và quyết định về tài sản của mình, bao gồm tài sản cố định, tài sản lưu động và quyền sở hữu trí tuệ.
- Từ chối yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân về cung cấp nguồn lực không theo quy định của pháp luật: Doanh nghiệp có quyền từ chối yêu cầu không hợp lệ của các cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân liên quan đến việc cung cấp nguồn lực mà không tuân thủ quy định của pháp luật.
- Khiếu nại, tham gia tố tụng: Doanh nghiệp có quyền khiếu nại và tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
- Quyền khác: Ngoài những quyền đã được nêu, doanh nghiệp còn có những quyền khác được quy định trong pháp luật.
2. Nghĩa vụ của doanh nghiệp
- Đáp ứng đủ điều kiện đầu tư kinh doanh: Đối với các ngành, nghề có điều kiện đầu tư kinh doanh hoặc tiếp cận thị trường có điều kiện đối với nhà đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp cần phải đáp ứng đủ các điều kiện và yêu cầu quy định trong pháp luật để được kinh doanh trong lĩnh vực này. Doanh nghiệp cần đảm bảo duy trì đủ điều kiện này trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh.
- Thực hiện nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp: Doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ và kịp thời các nghĩa vụ về đăng ký doanh nghiệp, đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp, công khai thông tin về thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, cũng như báo cáo và các nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.
- Trung thực và chính xác trong thông tin kê khai: Doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác của thông tin kê khai trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và các báo cáo. Nếu phát hiện thông tin kê khai hoặc báo cáo thiếu chính xác, chưa đầy đủ, doanh nghiệp phải kịp thời sửa đổi và bổ sung thông tin đó.
- Quản lý kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính: Doanh nghiệp cần tổ chức công tác kế toán, nộp thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật để đảm bảo việc quản lý tài chính được thực hiện đúng quy định.
- Bảo đảm quyền, lợi ích của người lao động: Doanh nghiệp cần đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp và chính đáng của người lao động theo quy định của pháp luật. Điều này bao gồm việc không phân biệt đối xử, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người lao động trong doanh nghiệp, không ngược đãi lao động hoặc sử dụng lao động chưa thành niên trái pháp luật. Ngoài ra, doanh nghiệp cần hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động tham gia đào tạo nâng cao trình độ và kỹ năng nghề, cũng như thực hiện các chính sách và chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế và bảo hiểm khác cho người lao động theo quy định của pháp luật.
- Nghĩa vụ khác: Ngoài những nghĩa vụ đã được nêu, doanh nghiệp còn có những nghĩa vụ khác được quy định trong pháp luật
3. Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích
Ngoại trừ những quyền và nghĩa vụ như trên thì doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích còn có những quyền và nghĩa vụ riêng biệt khác sau đây:
- Được hạch toán và bù đắp chi phí theo giá do pháp luật về đấu thầu quy định hoặc thu phí sử dụng dịch vụ theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Được bảo đảm thời hạn cung ứng sản phẩm, dịch vụ thích hợp để thu hồi vốn đầu tư và có lãi hợp lý.
- Cung ứng sản phẩm, dịch vụ đủ số lượng, đúng chất lượng và thời hạn đã cam kết theo giá hoặc phí do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.
- Bảo đảm các điều kiện công bằng và thuận lợi cho khách hàng.
- Chịu trách nhiệm trước pháp luật và khách hàng về số lượng, chất lượng, điều kiện cung ứng và giá, phí sản phẩm, dịch vụ cung ứng.
4. Các chế tài xử lý có thể được áp dụng để đảm bảo tuân thủ nghĩa vụ
Khi doanh nghiệp không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình, các chế tài xử lý có thể được áp dụng để đảm bảo tuân thủ pháp luật và đề cao trách nhiệm của doanh nghiệp. Dưới đây là một số chế tài xử lý thông thường mà cơ quan quản lý và pháp luật có thể áp dụng:
- Cảnh cáo: Cơ quan quản lý có thể cảnh cáo doanh nghiệp khi vi phạm các quy định pháp luật hoặc không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ. Cảnh cáo thông qua việc cung cấp thông báo, yêu cầu điều chỉnh và cảnh báo về hậu quả pháp lý có thể xảy ra nếu doanh nghiệp không tuân thủ.
- Phạt tiền: Mức phạt tiền có thể được áp dụng đối với doanh nghiệp khi không tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý. Mức phạt tiền thường được quy định theo quy định của pháp luật và có thể tùy thuộc vào mức độ vi phạm và hậu quả gây ra.
- Thu hồi giấy phép hoạt động: Trường hợp vi phạm nghiêm trọng hoặc lặp lại, cơ quan quản lý có thể áp dụng biện pháp thu hồi giấy phép hoạt động của doanh nghiệp. Điều này có thể dẫn đến việc tạm ngừng hoạt động hoặc chấm dứt hoạt động của doanh nghiệp.
- Truy cứu trách nhiệm hình sự: Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, cơ quan quản lý và bên bị hại có thể kiện tụng và yêu cầu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cá nhân hoặc tổ chức trong doanh nghiệp.
- Các biện pháp khác: Ngoài những biện pháp trên, cơ quan quản lý và pháp luật cũng có thể áp dụng các biện pháp khác như cấm hoạt động kinh doanh, kiểm soát, giám sát chặt chẽ, đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi tài sản liên quan đến vi phạm.
Quyết định về việc áp dụng chế tài xử lý sẽ phụ thuộc vào mức độ vi phạm, tình huống cụ thể và quy định pháp luật. Mục đích của các biện pháp này là đảm bảo tuân thủ pháp luật, tạo điều kiện công bằng cho các doanh nghiệp khác và bảo vệ lợi ích chung của xã hội.
5. Vai trò của quy định về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp
Quy định về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp là cần thiết để tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và ổn định. Dưới đây là một số lý do vì sao cần có quy định này:
Thứ nhất, Bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan: Quy định về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp đảm bảo việc bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan như cổ đông, nhà đầu tư, người lao động, khách hàng và cộng đồng. Nó xác định các quyền và trách nhiệm cụ thể của doanh nghiệp trong quan hệ với các bên liên quan và đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình kinh doanh.
Thứ hai, Tạo động lực và khích lệ sự phát triển kinh doanh: Quy định về quyền của doanh nghiệp khuyến khích sự sáng tạo, đầu tư và phát triển kinh doanh. Nó tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp có thể tự chủ và lựa chọn hình thức tổ chức kinh doanh, tìm kiếm thị trường, sử dụng tài sản và quản lý nguồn lực một cách linh hoạt.
Thứ ba, Xác định trách nhiệm và quản lý rủi ro: Quy định về nghĩa vụ của doanh nghiệp giúp xác định trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc tuân thủ quy định pháp luật, quản lý rủi ro và đảm bảo tuân thủ các quy chuẩn và tiêu chuẩn kinh doanh. Nó đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy của doanh nghiệp, giúp tạo lòng tin và tăng cường sự ổn định trong môi trường kinh doanh.
Thứ tư, Bảo vệ quyền sở hữu và sở hữu trí tuệ: Quy định về quyền sở hữu và sở hữu trí tuệ bảo vệ quyền sở hữu của doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện để doanh nghiệp áp dụng và phát triển công nghệ, sáng tạo và nâng cao hiệu suất kinh doanh. Điều này cũng khuyến khích đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, tạo ra sự cạnh tranh và sự khác biệt trong thị trường.
Thứ năm, Tạo điều kiện công bằng và cạnh tranh: Quy định về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp đảm bảo sự công bằng và cạnh tranh trong môi trường kinh doanh. Nó ngăn chặn hành vi phi fair-play và đảm bảo các doanh nghiệp tuân thủ các quy tắc cạnh tranh và quyền lợi của người tiêu dùng.
Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường kinh doanh công bằng, cạnh tranh và đáng tin cậy. Việc tuân thủ các quy định và quy tắc đảm bảo rằng doanh nghiệp hoạt động theo đúng quy luật và nguyên tắc đạo đức. Điều này tạo niềm tin cho các đối tác kinh doanh, nhà đầu tư và khách hàng, và giúp tăng cường sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Ngoài ra, việc đảm bảo quyền và lợi ích của người lao động đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng một môi trường công bằng và đáng sống cho lao động. Điều này không chỉ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động phát triển cá nhân mà còn tạo động lực và lòng trung thành đối với doanh nghiệp.
Trong tổng thể, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp là các yếu tố quan trọng để xây dựng một nền kinh tế và xã hội phát triển. Việc tuân thủ quyền và nghĩa vụ này đảm bảo sự công bằng, bền vững và đáng tin cậy của doanh nghiệp, từ đó tạo dựng một môi trường kinh doanh thuận lợi và tăng cường sự phát triển của quốc gia. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc gì về nội dung trên vui lòng liên hệ Luật Dương Gia theo số hotline 19006568 để được tư vấn và hỗ trợ.
