Tết Nguyên Đán là dịp lễ lớn và quan trọng nhất của người Việt chúng ta diễn ra đều đặn hằng năm. Dịp này là thời điểm giao thoa giữa năm mới và năm cũ, có ý nghĩa vô cùng sâu sắc với mỗi người. Tuy nhiên không phải ai cũng biết Tết Nguyên Đán là gì? Tết Nguyên Đán tính theo quy luật nào? Nguồn gốc và ý nghĩa của dịp Nguyên Đán như thế nào? Vậy hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!
1. Tết Nguyên Đán là gì?
Tết Nguyên đán – hay còn gọi là Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết năm mới hay chỉ đơn giản: Tết. “Tết” chính là “tiết”. Hai chữ “Nguyên Đán” có gốc chữ Hán; “nguyên” có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “đán” là buổi sáng sớm. Cho nên đọc đúng phiên âm phải là “Tiết Nguyên Đán”. Tết Nguyên Đán được người Việt Nam gọi với cái tên rất thân thương “Tết Ta”, là để phân biệt với “Tết Tây” (Tết Dương lịch).
“Tết” là âm Hán Việt của từ “tiết”, “nguyên” trong tiếng Hán có nghĩa là bắt đầu hoặc khởi đầu, và “đán” là buổi sáng sớm, vì vậy cách phát âm chính xác phải là “Tiết Nguyên Đán”. Cách tính âm lịch của Việt Nam khác với Trung Quốc nên Tết Nguyên đán của Việt Nam không hoàn toàn trùng với Tết của Trung Quốc hay các nước khác đều chịu ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa.
2. Cách tính thời gian của Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán được tính vào ngày đầu tiên của năm âm lịch, do quy luật 3 năm nhuận một tháng nên sẽ muộn hơn Tết Dương lịch khoảng 1 đến 2 tháng. Thời gian diễn ra Tết Nguyên Đán thường rơi vào ngày 21/1 đến 19/2 dương lịch.
Tại Việt Nam, dịp lễ này thường kéo dài từ 23 tháng chạp đến ngày 7 tháng giêng. Người dân sẽ bắt đầu sắm sửa Tết trong khoảng 7 ngày cuối năm cũ, nghỉ ngơi “chơi” Tết trong 7 ngày đầu năm mới. Theo truyền thống xa xưa, khoảng thời gian này cũng là lúc nông dân nhàn rỗi, chưa bước vào vụ mùa mới nên họ sẽ rất háo hức, phấn khởi, bù đắp lại những ngày tháng vất vả trong năm.
3. Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán
Nguồn gốc của Tết Nguyên Đán vẫn đang là một vấn đề gây tranh cãi. Bởi theo ông cha ta đã lan truyền:
– Tuy nhiên, theo truyện cổ tích lịch sử “Bánh chưng bánh dày”, Tết Nguyên Đán đã có từ thời vua Hùng, từ trước khi Bắc thuộc. Đồng thời, trong cuốn “Kinh Lễ”, Khổng Tử cũng đã viết rằng: “Ta không biết Tết là gì, nghe đâu đó là tên của một ngày lễ hội lớn của bọn người Man, họ nhảy múa như điên, uống rượu và ăn chơi vào những ngày đó”. Như vậy, có thể thấy rằng Tết Nguyên Đán có nguồn gốc từ Việt Nam.
4. Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán
Với người Việt Nam, Tết Nguyên Đán không chỉ là khoảng thời gian chuyển giao giữa năm cũ và năm mới Âm lịch mà nó còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tâm linh, văn hóa,… Theo quan niệm phương Đông, đây là khoảng thời gian trời đất có sự giao hòa và con người trở nên gần với thần linh.
Tết Nguyên đán là thời điểm giao thoa giữa trời và đất
Tết Nguyên đán được xem là thời điểm thể hiện cho sự giao thoa giữa trời đất, thần linh với con người. Tết trong Tết Nguyên đán có nghĩa là tiết (ở đây biểu hiện cho thời tiết) sẽ vận hành theo 4 mùa trong năm Xuân – Hạ – Thu – Đông, một chu trình kết thúc và có nghĩa đặc biệt cho nền kinh tế xưa khi còn dựa vào nông nghiệp là chủ yếu.
Tết Nguyên đán là dịp để tỏ lòng thành kính lên ông bà tổ tiên
Có thể nói đây là dịp quan trọng nhất trong năm mà con cháu trong nhà sẽ tập trung lại để chuẩn bị và dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên những mâm cơm, mâm ngũ quả trang trọng nhất. Theo quan niệm từ xưa, vào dịp lễ này ông bà tổ tiên sẽ về nhà ăn Tết cùng con cháu và phù hộ cho gia đình mình được mạnh khỏe, hòa thuận hơn.
Tết Nguyên đán là ngày may mắn và hy vọng
Năm mới tượng trưng cho mở đầu mới, vì vậy mỗi dịp Tết đến mọi người thưởng rủ nhau đi chùa để cầu phúc và cầu may mắn cho một năm sắp tới.
Từ xưa đến nay luôn có quan niệm rằng Tết Nguyên đán đến sẽ xua đuổi đi những điều không may của năm cũ và đón nhận những niềm hy vọng tốt đẹp hơn cho năm mới. Vì vậy, đây là thời điểm được nhiều người lựa chọn để mở đầu công việc cho năm và là thời điểm tốt để khởi nghiệp nhờ vào vận khí năm mới.
Tết Nguyên đán là thời gian để gia đình quây quần bên nhau
Vào dịp này, mặc dù làm bất cứ nghề nghiệp nào, bất cứ nơi đâu, mọi người đều mong muốn được trở về sum họp dưới mái ấm gia đình trong những ngày Tết. “Về quê ăn Tết” không còn là khái niệm gì xa xôi với những người đi làm ăn xa, đây còn là cuộc hành hương để tìm về với nguồn cội, nơi mà mình đã chôn rau cắt rốn. Không phải gia đình nào cũng được ở gần nhau, vì vậy Tết Nguyên đán chính là thời điểm mà mọi người trong gia đình mong ngóng nhất để được đoàn tụ bên những người yêu thương. Được cùng nhau quây quần bên nồi bánh chưng đêm giao thừa thì đây là điều mà mọi người đều mơ ước.
Ngoài ra, đây là cũng là thời gian để con cháu tỏ tạ ơn cho ông bà, cha mẹ đã sinh thành, nuôi dưỡng bằng tình cảm chân thành nhất hay đơn giản bằng những món quà cho ngày Tết.
Tết Nguyên đán là dịp để bày tỏ lòng thành kính tới thần linh
Từ xưa đến nay, người dân Việt Nam rất xem trọng việc thờ cúng ông bà tổ tiên để cầu phúc cho gia đình. Đây cũng là dịp lễ được mọi người chú trọng nhất, theo tín ngưỡng dân gian thì người nông dân sẽ bày tỏ lòng biết ơn của mình đến thần Mưa, thần Đất, thần Mặt trời,… một năm qua đã giúp đỡ họ.
Tết là sinh nhật của mọi người
“Mừng thêm tuổi mới”: Đây là câu cửa miệng quen thuộc của ông bà, ba mẹ, cô chú khi chúc tết nhau để mừng nhau thêm một tuổi.
Vào dịp này mọi người sẽ gửi đến nhau những lời chúc may mắn nhất, hy vọng một năm mới tốt đẹp hơn. Người lớn sẽ mừng tuổi cho người già và trẻ nhỏ để mong cho các cụ được sống lâu khỏe mạnh, còn các cháu sẽ lớn nhanh, ngoan ngoãn và học giỏi.
Trong những ngày Tết, con người trở nên gần gũi với nhau hơn, ai cũng muốn vui vẻ, gửi đến nhau những lời chúc tốt đẹp nhất cho năm mới. Đây cũng là thời điểm hòa giải lý tưởng cho những bất đồng mâu thuẫn giữa người với người trong cuộc sống.
4. Phong tục tập quán Việt Nam trong ngày Tết Nguyên đán
Tết Nguyên đán là Tết cổ truyền của người Á Đông trong đó có người Việt, những phong tục tập quán trong ngày Tết vẫn được lưu giữ từ năm này qua năm khác, từ đời này qua đời khác. Dưới đây là các phong tục ngày Tết:
Phong tục tập quán đoàn tụ bên gia đình
Theo quan niệm của người Việt Nam, ngày Tết đầu xuân là ngày đoàn tụ, đoàn viên. Mối quan hệ họ hàng làng xóm được mở rộng ra, ràng buộc lẫn nhau thành đạo lý chung cho cả xã hội. Tết cũng là ngày đoàn tụ với cả những người đã mất. Từ bữa cơm tối đêm 30, trước Giao thừa, các gia đình đã thắp hương mời hương linh ông bà và tổ tiên và những người thân đã qua đời về ăn cơm, vui Tết với con cháu (cúng gia tiên).
Phong tục tập quán cúng ông Công, ông Táo
Ngày cúng ông Công, ông Táo là ngày 23 tháng Chạp Âm lịch. Vào ngày này mọi gia đình sẽ dọn dẹp sạch sẽ bếp, mua cá vàng, quần áo, tiền vàng về cúng để ông Công, ông Táo về trời. Báo cáo mọi việc với của gia chủ trong suốt 1 năm qua với Ngọc Hoàng. Cá vàng sau khi cúng xong thì sẽ được phóng sinh đem thả ra sông, ra suối.
Phong tục tập quán gói bánh chưng, bánh tét
Bánh chưng, bánh tét là những món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán của người Việt. Đây là món quà ý nghĩa dành cho người thân, bạn bè. Những ngày trước Tết, nhiều gia đình, dòng họ, thôn xóm thường tụ tập cùng nhau trò chuyện, gói bánh, luộc bánh thâu đêm.
Miền Bắc thường gói bánh chưng còn miền Nam thì gói bánh tét. Nhờ gói bánh chưng, bánh tét mà Tết cổ truyền Việt Nam trở nên ấm cúng và ý nghĩa hơn.
Phong tục chơi hoa dịp Tết
Ở miền Bắc loài hoa Tết đặc trưng là hoa đào, còn miền Nam là hoa mai. Ngoài ra, các gia đình còn chơi cây quất cảnh một trong những cây tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, thịnh vượng trong ngày Tết cổ truyền. Ngoài ra, các gia đình cũng mua hoa cúc, hoa lan, hoa đồng tiền… để trang trí nhà cửa thêm vui tươi, rước lộc vào nhà.
Phong tục bày mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Mỗi vùng miền sẽ có những cách bày mâm ngũ quả khác nhau, sử dụng những loại hoa trái khác nhau. Mâm ngũ quả thể hiện lòng thành kính đối với trời đất, ông bà tổ tiên và để cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, an khang, phú quý.
Phong tục dọn dẹp nhà cửa
Vào dịp giáp Tết, gia đình Việt đều có thói quen dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ nhằm dọn bỏ hết đi những điều không may của năm cũ và chuẩn bị đón năm mới với những điều may mắn, tài lộc nhiều hơn.
Phong tục viếng thăm mộ tổ tiên
Trước Tết, để thể hiện lòng kính trọng, trọn đạo hiếu đối với ông bà, tổ tiên thì con cháu trong gia đình thường ra mộ thăm viếng, làm sạch đẹp nơi an nghỉ của của người đã khuất. Đây là một phong tục phổ biến của người Việt trước khi đón Tết Nguyên đán.
Phong tục cúng tất niên
Trong ngày 30 Tết, các gia đình thường làm những mâm cỗ tươm tất để thắp hương mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình. Bữa cơm tất niên cũng là để kết thúc một năm cũ và chuẩn bị đón chào năm mới.
Phong tục cùng đón giao thừa
Giao thừa là khoảnh khắc mà rất nhiều người chờ mong trong dịp Tết. Đây là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Là khoảnh khắc đất trời giao thoa, thiên nhiên và con người trở nên gần gũi nhất. Trong đêm giao thừa thường có nhiều hoạt động rất hấp dẫn như ca múa nhạc, bắn pháo hoa, đi chùa, hái lộc…
Phong tục đi chùa, hái lộc
Đi chùa, hái lộc là phong tục tập quán của người Việt trong dịp Tết Nguyên đán. Đi lễ chùa đầu năm không chỉ là để cầu xin một năm mới may mắn, phúc lộc và tỏ tấm lòng thành kính đối với đức Phật, tổ tiên. Trong đêm giao thừa, khi đi chùa người ta thường kết hợp hái lộc để cầu may mắn, rước lộc vào nhà.
Phong tục xông đất
Theo quan niệm của người Việt thì xông đất đầu năm là vô cùng quan trọng. Vì vậy, nhiều gia đình đi xem tuổi, nhờ người hợp tuổi xông đất cầu mong gia đình hạnh phúc, làm ăn phát đạt.
Thời điểm xông đất là thời điểm sau phút giao thừa và người xông đất thường là người vui tính, hay gặp may mắn.
Phong tục chúc Tết và mừng tuổi
Dịp Tết người Việt có phong tục đi chúc Tết họ hàng, bạn bè: “Mùng một Tết cha, mùng hai Tết mẹ, mùng ba Tết thầy”. Vào dịp này mọi người đều dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp nhất đồng thời không quên tặng những phong bao lì xì may mắn.
Phong tục xuất hành
Hết ngày mùng 1 Tết nhiều gia đình chọn xem ngày tốt, xem hướng để xuất hành nhằm cầu mong năm mới với nhiều thuận lợi đặc biệt là trong công việc, buôn bán, học tập.
5. Những lời chúc Tết dành tặng ông bà, cha mẹ, họ hàng
- Năm hết tết đến, con chúc ông bà (cha mẹ,….) sức khoẻ an khang, phúc lộc đầy nhà, con cháu sum vầy, niềm vui vẹn toàn.
- Ông bà (cha mẹ,….) chính là người mà con kính trọng, yêu thương nhất. Dù trải qua bao nhiêu cái Tết thì ông bà vẫn mãi bên cạnh con nha. Chúc ông bà sang năm mới luôn dồi dào sức khỏe và luôn vui vẻ mỗi ngày ạ.
- Sang năm mới, cháu kính chúc ông bà (cha mẹ,….) sức khỏe dẻo dai, sống lâu trăm tuổi, thật nhiều may mắn, tài lộc gõ cửa. Mong năm nay gia đình mình có thêm nhiều thành viên mới, niềm vui mới, tình cảm thêm bền chặt, gắn bó.
- Năm mới 2022 con xin chúc ông bà (cha mẹ,….) một năm phát tài phát lộc, gặp người người quý, làm việc gì cũng thành công.
- Chúc ông (cha mẹ,….) sức khỏe dồi dào, dẻo dai, phong độ, chúc bà (cha mẹ,….) giữ mãi nét trẻ đẹp, tinh thần lạc quan, vui vẻ. Gia đình mình luôn sum vầy, hòa thuận chung sống với nhau.
- Nhân dịp Tết đến xuân về, con kính chúc ông bà (cha mẹ,….) sức khỏe dồi dào, bách niên giai lão để cùng con cháu đón nhiều các Tết trọn vẹn.
- Con kính chúc cha mẹ sức khỏe dồi dào, lúc nào cũng “tươi trẻ” như thời mới yêu. Mong nhà mình lúc nào cũng quây quần, chị em chúng con luôn được nghe tiếng cười đùa vui vẻ của cha mẹ.
- Một năm mới nữa lại đến rồi, thời gian càng trôi nhanh thì lưng mẹ càng thêm còng, tóc ba thêm sợi bạc và vì vậy tình thương của anh chị em chúng con dành cho cha mẹ lại càng thêm dày. Tết đến, xuân về, con gửi đến cha mẹ ngàn lời yêu thương trìu mến, kính chúc cha mẹ thêm nhiều hạnh phúc, sống vui sống khỏe. Tết này con sẽ về bên cha mẹ để thấy rằng cuộc sống còn thú vị lắm, còn có những cái Tết luôn ngập tràn yêu thương. Cầu mong cho cha mẹ sống lâu hơn với các con các cháu.
- Mẹ ơi, mẹ vừa là người mẹ hiền, lại là người cha nghiêm khắc của chúng con. Chúng con lớn lên trong sự nhọc nhằn từ cuộc sống của mẹ. Giờ chúng con đã lớn nhưng mỗi đứa một phương, mẹ lại cặm cụi sống một mình. Mẹ chỉ mong sao các con của mẹ luôn bình yên và hạnh phúc. Mẹ thường nói món quà lớn nhất mẹ nhận được là hạnh phúc của các con. Năm hết Tết đến, con cầu mong mẹ luôn khỏe mạnh cùng chúng con. Mẹ ơi, con chỉ nói với mẹ một điều: con yêu mẹ nhiều nhiều lắm.
- Cha mẹ chính là người sinh thành, dưỡng dục, là tấm gương sáng để con noi theo. Hy vọng năm mới 2021 sẽ mang đến cho cha mẹ niềm vui, hạnh phúc. Chúc mừng năm mới, con yêu cha mẹ nhiều lắm.
- Nhân dịp năm mới, con muốn gửi đến cha mẹ lời chúc ý nghĩa và tốt đẹp nhất. Chúc cha mẹ luôn mạnh khỏe, tươi trẻ và có một năm tràn ngập niềm vui, lúc nào gia đình ta cũng quây quần, tràn ngập tiếng cười.
- Nhân dịp năm mới, con kính chúc ba mẹ / ông bà luôn mạnh khỏe, bình an để mãi bên cạnh chúng con. Con chúc ông bà, cha mẹ, cô chú… một năm mới bình an, sức khỏe, tài lộc. Mong đại gia đình ta, tình cảm thêm bền chặt, gắn bó.
- Mùa xuân lại tới, con chúc ba mẹ tài lộc như ý, sức khỏe dồi dào, tình cảm gắn kết. Chúng con xin hứa sẽ luôn chăm ngoan, học giỏi để bố mẹ vui lòng.
- Năm mới con chúc ông bà sống bách niên giai lão, thọ tỷ nam sơn, hồng phúc tề thiên. Chúng con luôn ghi nhớ những lời dạy bảo của ông bà để luôn sống tốt, sống có ý nghĩa cho đời.
- Năm mới em chúc anh chị làm ăn phát đạt, tài lộc tấn tới, mọi sự hanh thông. Chúc các cháu ngoan ngoãn và học giỏi.
- Năm mới con chúc gia đình cô/chú/bác mọi sự như ý, sức khỏe dồi dào, tài lộc đủ đầy.
- Năm mới con chúc bố mạnh khỏe, mãi là điểm tựa vững chắc cho gia đình ta.
- Năm mới con chúc mẹ sống lâu, sống khỏe, tươi trẻ. Mẹ mãi mãi là người con yêu nhất. Con hứa sẽ luôn nỗ lực để trở thành niềm tự hào của ba mẹ.
- Năm mới đã tới, con gái lấy chồng xa nhà chưa được về. Con gửi lời chúc bố mẹ năm mới sức khỏe dồi dào. Con mãi yêu bố mẹ. Con mong sớm được về sum vầy bên bố mẹ.
- Năm mới đã đến. Năm nay con phải ăn Tết xa nhà không được về quây quần bên bố mẹ. Con chỉ biết gửi lời chúc từ xa. Con mong bố mẹ tình cảm luôn nồng thắm, sức khỏe dồi dào, may mắn bình an. Bố mẹ luôn là thần tượng lớn nhất trong đời của con. Mãi mãi yêu bố mẹ. Nhân dịp năm mới, con chúc ông khỏe, bà vui, an nhàn tự tại, phúc đầy gia quyến, như ý, bình an.
- Xin Chúa ban cho gia đình con đủ sức mạnh và sự đồng lòng để vượt qua mọi mưa gió bão giông trong cuộc sống. Con chúc cả nhà năm mới vui vẻ!
- Ba mẹ thân yêu, con muốn bố mẹ biết một điều rằng: tất cả những gì quan trọng nhất với con là hạnh phúc và sung túc của ba mẹ. Được làm con của ba mẹ thực sự là may mắn của con và con luôn biết ơn ba mẹ về điều đó. Con chúc ba mẹ năm mới an khang, thịnh vượng!
- Con xin gửi lời chúc mừng năm mới đến cả gia đình mình. Mong rằng năm nay sẽ tràn đầy những kỷ niệm yêu thương và hạnh phúc của chúng ta. Con chúc mọi người năm mới vạn sự như ý, thành công phát đạt!
- Năm mới đang đến gần, con luôn nghĩ đến những món quà và tình yêu thương ba mẹ dành cho con. Mặc dù con không ở gần ba mẹ nhưng ba mẹ luôn hiện hữu trong tâm trí và những lời nguyện cầu của con. Con mong những điều tuyệt vời nhất sẽ đến với ba mẹ trong năm mới này!