Tình trạng người chưa thành niên phạm tội ở nước ta hiện nay ngày càng tăng về số lượng trong thời gian gần đây do nhiều nguyên nhân khác nhau ví dụ bị ảnh hưởng từ game hoặc phim, các trò chơi bạo lực, mạng xã hội, thậm chí trong môi trường có nhiều đối tượng xấu gây ảnh hưởng hoặc thuộc trường hợp bất khả kháng hoặc vì lý do tự vệ chính đáng mà có thể gây ra các thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của các cơ quan, tổ chức. Vì vậy, khi có xảy ra hậu quả nghiêm trọng thì người chưa thành niên sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật như thế nào? Các quy định của pháp luật liên quan đến người chưa thành niên khi phạm tội trong Bộ luật hình sự. Bài viết dưới đây của Luật Dương Gia sẽ giải đáp các thắc mắt về “Người chưa thành niên là gì? Quy định về xử lý hình sự đối với người chưa thành niên” theo quy định của pháp luật.
Căn cứ pháp lý
1. Người chưa thành niên là gì?
Trong pháp luật Việt Nam hiện nay, khái niệm về người chưa thành niên được nêu ra có sự khác biệt nhất định, cụ thể:
- Bộ luật Dân sự 2015
Tại điều 21 Bộ luật này có nêu ra khái niệm người chua thành niên như sau: “Người chưa thành niên là người chưa đủ mười tám tuổi.”
- Trong Bộ luật Hình sự 2015 sử dụng cùm từ “người dưới 18 tuổi phạm tội”.
- Trong Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 lại dùng “người bị buộc tội, người bị hại là người dưới 18 tuổi”.
Những cách gọi tên như trên không làm thay đổi bản chất của khái niệm người chưa thành niên, nhưng xét cho cùng thì khái niệm người chưa thành niên được hiểu rộng hơn khái niệm trẻ em dưới góc độ về độ tuổi.
Như vậy, từ những quy định trên có thấy trong hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay cũng chưa có một khái niệm rõ ràng về người chưa thành niên, nhưng có thể định nghĩa người chưa thành niên là những người chưa đủ 18 tuổi. Vì người chưa thành niên trong khoa học thì ở độ tuổi này chưa phát triển hoàn toàn về nhận thức hoặc nhân cách nên chưa có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ của một công dân theo quy định
2. Quy định về xử lý hình sự đối với người chưa thành niên
2.1. Tuổi chịu trách nhiệm hình sự
Độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
– Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật Hình sự 2015 có quy định khác.
– Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều sau:
+ Tội giết người (Điều 123 BLHS 2015)
+ Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134 BLHS 2015)
+ Tội hiếp dâm (Điều 141 BLHS 2015)
+ Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142 BLHS 2015)
+ Tội cưỡng dâm (Điều 143)
+ Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi (Điều 144 BLHS 2015)
+ Tội mua bán người (Điều 150 BLHS 2015)
+ Tội mua bán người dưới 16 tuổi (Điều 151 BLHS 2015)
+ Tội cướp tài sản (Điều 168 BLHS 2015)
+ Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169 BLHS 2015)
+ Tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170 BLHS 2015)
+ Tội cướp giật tài sản (Điều 171 BLHS 2015)
+ Tội trộm cắp tài sản (Điều 173 BLHS 2015)
+ Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178 BLHS 2015)
+ Tội sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248 BLHS 2015)
+ Tội tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249 BLHS 2015)
+ Tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250 BLHS 2015)
+ Tội mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251 BLHS 2015)
+ Tội chiếm đoạt chất ma túy (Điều 252 BLHS 2015)
+ Tội tổ chức đua xe trái phép (Điều 265 BLHS 2015)
+ Tội đua xe trái phép (Điều 266 BLHS 2015)
+ Tội phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử (Điều 286 BLHS 2015)
+ Tội cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử (Điều 287 BLHS 2015)
+ Tội xâm nhập trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác (Điều 289 BLHS 2015)
+ Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (Điều 290 BLHS 2015)
+ Tội khủng bố (Điều 299 BLHS 2015)
+ Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia (Điều 303 BLHS 2015)
+ Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự (Điều 304 BLHS 2015)
2.2. Nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
– Đảm bảo lợi ích tốt nhất, nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích.
– Có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 91 và có nhiều tính tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả.
– Truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi chỉ trong trường hợp cần thiết và có căn cứ vào những đặc điểm về nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội.
– Khi xét xử, Tòa chỉ áp dụng hình phát đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng các biện pháp giám sát, giáo dục tại trường giáo dưỡng không bảo đảm hiệu quả phòng ngừa.
– Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình.
– Chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa. Mức án được hưởng nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và thời hạn thích hợp ngắn nhất.
Không áp dụng hình phạt bổ sung.
– Án tuyên với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội thì không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.
2.3. Các biện pháp giám sát, giáo dục, biện pháp tư pháp đối với người chưa thành niên phạm tội
Căn cứ theo các quy định tại Điều 92, Điều 97 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi, bổ sung 2017, các biện pháp giám sát, giáo dục, biện pháp tư pháp đối với người chưa thành niên phạm tội như sau:
– Khiển trách
– Hòa giải tại cộng đồng
– Giáo dục tại xã, phường, thị trấn
– Giáo dục tại trường giáo dưỡng.
2.4. Các hình phạt được áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội
Đối với các hình phạt được áp dụng với người chưa thành niên được pháp luật quy định cụ thể tại các điều 98 và điều 101 Bộ luật hình sự 2015 bao gồm:
– Cảnh cáo
– Phạt tiền
– Cải tạo không giam giữ
– Tù có thời hạn.
3. Mời luật sư bào chữa cho người chưa thành niên phạm tội
Người chưa thành niên khi phạm tội là người dưới 18 tuổi, theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự thì đây là những người đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự (14 tuổi) nhưng chưa thành niên (dưới 18 tuổi) khi phạm tội thì bắt buộc phải có luật sư.
Người chưa thành niên là người chưa đủ 18 tuổi, theo quy định tại Điều 20 Bộ luật Dân sự thì người thành niên là người từ đủ 18 tuổi trở lên và Điều 21 của Bộ luật này cũng quy định người chưa thành niên là người chưa đủ 18 tuổi. Người chưa thành niên vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự bởi lẽ theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự thì người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, còn người từ đủ 16 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng và quy định cụ thể tại Khoản 2 Điều 12 Bộ luật Hình sự.
3.1. Ai là người được thuê luật sư cho người dưới 18 tuổi
Thông thường bố mẹ hoặc người đại diện hợp pháp hay người giám hộ sẽ thuê luật sư bào chữa. Trường hợp không thể có điều kiện thuê luật sư thì cơ quan tiến hành tố tụng sẽ yêu cầu Đoàn luật sư chỉ định luật sư bào chữa. Đây là quyền cơ bản của người dưới thành niên để có thể bào chữa cho người dưới 18 tuổi được tốt nhất.
Thuê luật sư bào chữa cho người chưa thành niên là trường hợp người chưa thành niên phải nằm trong độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự, độ tuổi từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi bị buộc tội.
3.2. Dịch vụ luật sư tư vấn bào chữa cho người chưa thành niên phạm tội
Việc thực hiện bào chữa để được hưởng các tình tiết giảm nhẹ hay không phạm tội chủ yếu thông qua luật sư, vì luật sư là người được đào tạo kỹ năng này.
Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.
Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.
Luật sư tham gia và tư vấn hình phạt áp dụng cho người chưa thành niên phạm tội để bảo vệ quyền lợi và lợi ích hợp pháp của người chưa thành nên theo quy định của pháp luật
Luật sư công ty luật Dương Gia có thể hỗ trợ khách hàng:
– Tư vấn pháp lý.
– Tìm phương án giải quyết tối ưu.
– Hướng dẫn cách thu thập tài liệu chứng cứ.
– Soạn hồ sơ.
– Tham gia bào chữa cho người chưa thành niên phạm tội.
Trên đây là những chia sẻ của Luật Dương Gia nhằm giải đáp nội dung liên quan đến “Người chưa thành niên là gì? Quy định về xử lý hình sự đối với người chưa thành niên”. Trường hợp có thắc mắc vui lòng liên hệ theo số hotline 1900 6568 để được hỗ trợ và tư vấn.
