Trong lĩnh vực âm nhạc, nơi mỗi giai điệu và ca từ đều mang giá trị nghệ thuật độc đáo, vấn đề bảo vệ bản quyền tác phẩm trở thành ưu tiên hàng đầu của các nhạc sĩ, nhà sản xuất, và doanh nghiệp giải trí. Bản quyền không chỉ là công cụ khẳng định quyền sở hữu trí tuệ mà còn là lá chắn pháp lý giúp nghệ sĩ bảo vệ quyền lợi của mình trước nguy cơ sao chép hoặc khai thác trái phép. Tuy nhiên, khi đứng trước lựa chọn nên đăng ký bản quyền cho từng bài hát riêng lẻ hay gộp nhiều bài vào một tác phẩm, không ít tác giả bối rối. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến chi phí đăng ký và thủ tục hành chính, mà còn tác động sâu sắc đến cách khai thác thương mại, quản lý quyền lợi và xử lý tranh chấp trong tương lai. Để đưa ra quyết định phù hợp, cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng giữa đặc thù của từng bài hát, mục tiêu phát triển lâu dài của nghệ sĩ, và những lợi ích pháp lý mà mỗi phương án mang lại. Chính vì vậy, việc thấu hiểu ưu và nhược điểm của đăng ký bản quyền cho từng bài hát riêng lẻ hay gộp nhiều bài vào một tác phẩm là bước đầu tiên để bảo vệ hiệu quả giá trị sáng tạo trong âm nhạc.
1. Thông tin chung
1.1. Đăng ký bản quyền là gì?
Đăng ký bản quyền là việc chủ sở hữu tác phẩm, tác giả sáng tạo ra tác phẩm tiến hành các thủ tục pháp lý cần thiết để nộp hồ sơ đăng ký bản quyền cho tác phẩm do mình sáng tạo ra tại Cục bản quyền tác giả để bảo hộ cho tác phẩm của mình.
Ta nhận thấy rằng, thực tế thì vấn đề bản quyền sản phẩm ở trong giai đoạn hiện nay là một trong số những vấn đề được rất nhiều người quan tâm đến. Pháp luật nước ta cũng đã có những quy định khá chi tiết về vấn đề này để nhằm có thể thông qua đó bảo vệ quyền và những lợi ích hợp pháp của các chủ thể là những tác giả.
1.2. Tại sao cần phải đăng ký bản quyền đối với bài hát, tác phẩm
– Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Đăng ký bản quyền giúp tác giả khẳng định quyền sở hữu hợp pháp đối với bài hát, tác phẩm nhằm ngăn chặn việc sao chép, sử dụng trái phép hoặc chiếm đoạt từ người khác.
– Xác lập bằng chứng pháp lý: Khi có tranh chấp xảy ra, giấy chứng nhận đăng ký bản quyền là bằng chứng mạnh mẽ để chứng minh quyền sở hữu bài hát, tác phẩm. Điều này giúp tác giả dễ dàng thực hiện các biện pháp pháp lý để bảo vệ quyền lợi của mình.
– Tăng giá trị thương mại: Bài hát, tác phẩm đã đăng ký bản quyền có thể được thương mại hóa dễ dàng thông qua việc cấp phép sử dụng, bán quyền tác giả, hoặc chuyển nhượng. Điều này tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho tác giả.
– Hạn chế rủi ro pháp lý: Đăng ký bản quyền giúp giảm thiểu nguy cơ bị kiện tụng hoặc tranh chấp về quyền sở hữu, đặc biệt khi tác phẩm có tính thương mại cao hoặc được sử dụng rộng rãi.
– Bảo vệ thương hiệu và uy tín: Việc đăng ký bản quyền thể hiện sự chuyên nghiệp, góp phần bảo vệ và nâng cao uy tín của thương hiệu, tổ chức, hoặc cá nhân trong thị trường.
2. Quyền đăng ký, sở hữu, và quyền nhân thân đối với tác phẩm âm nhạc
2.1. Tác giả của tác phẩm âm nhạc
- Căn cứ theo Điều 6 nghị định 17/2023/NĐ-CP và Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 thì các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả đối với tác phẩm âm nhạc quy định tại điểm d khoản 1 Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ là tác phẩm được thể hiện dưới dạng nhạc nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự âm nhạc khác. Vậy những ai có quyền đăng ký cho tác phẩm âm nhạc: Tác giả, đồng tác giả của tác phẩm âm nhạc có quyền đăng ký cho tác phẩm âm nhạc.
- Trường hợp có một tác giả là người trực tiếp tham gia sáng tạo một phần hoặc toàn bộ tác phẩm như vậy được hiểu là tác giả chỉ là cá nhân.
- Đồng tác giả tác phẩm âm nhạc: trường hợp có từ hai tác giả trở lên cùng sáng tạo nên một tác phẩm thì họ là các đồng tác giả của tác phẩm đó. Quan niệm này chỉ điều chỉnh được mối quan hệ về quyền tài sản đối với tác phẩm giữa các đồng tác giả đối với các trường hợp sau:
- Tác phẩm được coi là đồng sở hữu chung duy nhất;
- Tác phẩm được coi là đồng sở hữu chung theo phần, trường hợp này được điều chỉnh bởi Điều 38 của Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2023 (các đồng tác giả sáng tạo ra tác phẩm, nếu có phần riêng biệt có thể tách ra sử dụng độc lập mà không làm phương hại đến phần của các đồng tác giả khác thì có các quyền nhân thân và quyền tài sản đối với phần riêng biệt đó).
2.2. Chủ sở hữu quyền tác giả cho tác phẩm âm nhạc
- Tổ chức, cá nhân Việt Nam.
- Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được sáng tạo và thể hiện dưới hình thức vật chất nhất định tại Việt Nam.
- Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được công bố lần đầu tiên tại Việt Nam.
- Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
2.3. Quyền nhân thân trong tác phẩm âm nhạc
Quyền nhân thân trong tác phẩm âm nhạc có thể được chia thành quyền nhân thân không thể chuyển giao (quy định tại các Khoản 1, 2, 4 Điều 19 của Luật Sở hữu trí tuệ) và quyền có thể chuyển giao (quy định tại Khoản 3 Điều 19 của Luật Sở hữu trí tuệ, quyền nhân thân không thể chuyển giao được bảo hộ vô thời hạn và tồn tại vĩnh viễn cùng với tác phẩm. Trong các quyền nhân thân không thể chuyển giao thì quyền “bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả” được coi là quan trọng nhất và trong thực tiễn nó cũng hay bị xâm phạm nhất.
3. Quy định pháp luật về đăng ký bản quyền bài hát riêng lẻ, đăng ký tác phẩm
3.1. Hồ sơ đăng ký bản quyền
Về cơ bản thì hồ sơ đăng kí đối với nhiều bài hát giống so với tác phẩm. So với tác phẩm thì số lượng tờ khai đăng kí bản quyền sẽ nhiều hơn do phải đăng kí riêng với từng bài. Hồ sơ đăng ký bao gồm:
- Tờ khai đăng kí quyền tác giả
- 02 bản sao tác phẩm đăng ký quyền tác giả.
- Giấy uỷ quyền, nếu người nộp đơn là người được uỷ quyền.
- Tài liệu chứng minh quyền nộp đơn, nếu người nộp đơn thụ hưởng quyền đó của người khác do được thừa kế, chuyển giao, kế thừa.
- Văn bản đồng ý của các đồng tác giả, nếu tác phẩm có đồng tác giả.
- Văn bản đồng ý của các đồng chủ sở hữu, nếu quyền tác giả thuộc sở hữu chung;
- Bản sao chứng từ nộp phí, lệ phí: lệ phí đối với đăng kí bài hát, tác phẩm là 100.000 đồng đối với từng bài hát, tác phẩm (trường hợp nộp phí, lệ phí qua dịch vụ bưu chính hoặc nộp trực tiếp vào tài khoản của Cục Sở hữu trí tuệ).
3.2. Thủ tục đăng ký bản quyền đối với nhiều bài hát, tác phẩm
Bước 1: Chuẩn bị các hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc đăng kí bản quyền
Bước 2: Nộp hồ sơ, tài liệu liên quan tại cơ quan đăng kí có thẩm quyền. Có 2 hình thức nộp là: trực tiếp hoặc qua bưu điện
+ Cục bản quyền tác giả: Số 33 Ngõ 294/2 Kim Mã, Quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội
+ Văn phòng đại diện Cục bản quyền tác giả tại thành phố Đà Nẵng: Số 58 Phan Chu Trinh, Quận Hải Châu, Thành phố Đà Nẵng.
+ Văn phòng đại diện Cục bản quyền tác giả tại Thành phồ Hồ Chí Minh: 170 Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
Bước 3: Sau khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký Cục bản quyền sẽ thẩm định hồ sơ đăng ký trước khi ra quyết định cuối cùng về hồ sơ
Thời gian thẩm định hồ sơ là 45 ngày làm việc tính từ ngày hồ sơ được nộp và tiếp nhận hợp lệ.
Bước 4: Nhận kết quả giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả
Thời gian giải quyết: 15 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ
3.3. Thời hạn bảo hộ quyền tác giả đối với nhiều bài hát, tác phẩm
Thời hạn bảo hộ quyền tác giả được quy định tại Điều 27 luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2022, ta có thể xác định về thời hạn bảo hộ quyền tác giả đối với nhiều bài hát, tác phẩm như sau:
Đối với bảo hộ nhiều bài hát, tác phẩm là bảo hộ vô thời hạn: Các quyền được pháp luật bảo hộ vô thời hạn là các quyền nhân thân gắn liền với tác giả không thể chuyển dịch, bao gồm: Quyền đặt tên cho tác phẩm, quyền đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm, được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được ông bố, sử dụng, quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, không cho người khác sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kì hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.
4. Ưu và nhược điểm của đăng kí nhiều bài hát riêng lẻ và đăng ký gộp vào 1 tác phẩm
4.1. Đăng ký bản quyền từng bài hát riêng lẻ
Ưu điểm:
Bảo vệ độc lập: Mỗi bài hát sẽ được bảo vệ như một tác phẩm độc lập, giúp bạn dễ dàng kiểm soát và khai thác riêng lẻ từng bài.
Bảo vệ quyền lợi tối đa: Nếu bạn muốn bán, cho phép sử dụng hoặc chuyển nhượng bản quyền của từng bài hát riêng biệt, cách này linh hoạt hơn.
Dễ xử lý tranh chấp: Trong trường hợp có tranh chấp về một bài hát cụ thể, bạn có thể bảo vệ quyền lợi của mình mà không ảnh hưởng đến các bài hát khác.
Nhược điểm:
Chi phí cao hơn: Phải trả phí đăng ký bản quyền cho từng bài hát.
Mất thời gian hơn: Cần thực hiện nhiều quy trình đăng ký.
4.2. Gộp nhiều bài hát vào một tác phẩm
Ưu điểm:
Tiết kiệm chi phí: Chỉ cần thực hiện một lần đăng ký cho toàn bộ tập hợp bài hát.
Quy trình đơn giản: Ít giấy tờ và thủ tục hơn so với đăng ký từng bài riêng lẻ.
Thích hợp cho album hoặc tuyển tập: Nếu các bài hát thuộc một album hay có chung chủ đề, đây là cách hợp lý.
Nhược điểm:
Khó khai thác riêng lẻ: Nếu muốn chuyển nhượng quyền sử dụng một bài hát, bạn có thể gặp rắc rối vì chúng được bảo vệ chung trong một tác phẩm.
Tranh chấp phức tạp hơn: Nếu có tranh chấp liên quan đến một bài hát trong tập hợp, việc xử lý có thể ảnh hưởng đến toàn bộ nhóm bài hát.
Như vậy:
Nếu tác giả muốn tối đa hóa sự linh hoạt và bảo vệ quyền lợi cho từng bài hát, nên đăng ký từng bài hát riêng lẻ.
Nếu tác giả muốn có một album hoặc tuyển tập với các bài hát liên kết với nhau (về nội dung, chủ đề, hay mục đích phát hành), và muốn tiết kiệm chi phí, có thể gộp nhiều bài hát vào một tác phẩm.
CÔNG TY LUẬT TNHHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
