Tha tù trước thời hạn có điều kiện là một chế định nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta nhằm khuyến khích người chấp hành án phạt tù tích cực học tập, cải tạo để sớm được tái hòa nhập cộng đồng. Vậy pháp luật quy định như thế nào về “Tha tù trước thời hạn có điều kiện”. Hãy cùng Luật Dương Gia tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.
Căn cứ pháp lý
1. Khái niệm
Tha tù trước thời hạn có điều kiện là chế định lần đầu tiên được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Căn cứ theo Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.
“Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Hình sự, xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ.”
Biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện cho phép người đang chấp hành án phạt tù được trả tự do sớm nhưng vẫn chịu sự kiểm soát thông qua việc bị buộc phải tuân thủ một số điều kiện thử thách trong khoảng thời gian nhất định.
Nếu vi phạm các nghĩa vụ và quy định đó thì tùy theo mức độ Tòa án sẽ hủy bỏ việc tha tù trước thời hạn và buộc họ phải chấp hành hình phạt tù còn lại tại cơ sở giam giữ mà họ chưa chấp hành.Tha tù trước thời hạn có điều kiện được hiểu là biện pháp miễn chấp hành có điều kiện thời hạn còn lại của hình phạt tù đã tuyên.
Biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện có nhiều điểm giống án treo nhưng khác ở thời điểm áp dụng. So với các biện pháp miễn chấp hành hình phạt và tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù, biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện chú trọng hơn đến mục đích tạo cho người bị kết án phạt tù sự tái hòa nhập bền vững, hạn chế khả năng tái phạm.
Với biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện, người đang chấp hành hình phạt tù được trao cơ hội chấp hành hình phạt tại cộng đồng với sự giúp đỡ và giám sát của gia đình, cơ quan, đoàn thể xã hội.
2. Điều kiện xét tha tù trước thời hạn
Điều kiện xét và không xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017, cụ thể:
Biện pháp tha tù trước thời hạn được áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù, bao gồm cả người bị kết án phạt tù có thời hạn và người bị kết án tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn. Tội phạm mà họ bị kết án có thể là tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Tuy nhiên, nếu đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, thì chỉ có thể áp dụng biện pháp tha tù trước thời hạn có điều kiện trong trường hợp trước đó họ đã được xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù.
Việc xem xét tha tù trước thời hạn có điều kiện chủ yếu dựa trên thái độ cải tạo tốt của người chấp hành hình phạt tù và thời gian thực tế đã chấp hành hình phạt tù. Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định người đang chấp hành hình phạt tù có thể được tha tù trước thời hạn khi có đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau:
– Phạm tội lần đầu;
– Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;
– Có nơi cư trú rõ ràng;
– Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí;
– Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.
Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì phải chấp hành được ít nhất là một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn;
Điều 106 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định, người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù, nếu không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 66 của Bộ luật này có thể được tha tù trước hạn khi có đủ các điều kiện sau: Phạm tội lần đầu; có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt; đã chấp hành được một phần ba thời hạn phạt tù; có nơi cư trú rõ ràng.
3. Trường hợp không được xét tha tù trước thời hạn có điều kiện
Không xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Người bị kết án về tội xâm phạm an ninh quốc gia từ Điều 108 đến Điều 121 Bộ luật này;
– Tội khủng bố;
– Tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh;
– Người bị kết án từ 10 năm tù trở lên đối với tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của con người;
– Người bị kết án 07 năm tù trở lên đối với các tội cướp tài sản, bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản và sản xuất trái phép, mua bán trái phép, chiếm đoạt chất ma túy;
Trong các trường hợp trên, loại tội phạm và mức hình phạt tù cho thấy tính chất nghiêm trọng của hành vi và sự cần thiết phải chấp hành hình phạt tù với sự giám sát chặt chẽ nhằm đạt mục đích răn đe, giáo dục và phòng ngừa tội phạm. Do đó, khoản 2 Điều 66 Bộ luật này không áp dụng tha tù trước thời hạn có điều kiện cho các đối tượng này.
– Người bị kết án tử hình được ân giảm hoặc thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 của Bộ luật này.
Đây là trường hợp người bị kết án tử hình (do tính chất đặc biệt nghiêm trọng của tội phạm đã thực hiện) nhưng đã được hưởng chính sách khoan hồng đặc biệt của Nhà nướ, bao gồm:
+ Người bị kết án tử hình được ân giảm;
+ Người bị kết án tử hình nhưng không bị thi hành án tử hình thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 Bộ luật này, bao gồm phụ nữ có thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi; người từ đủ 75 tuổi trở lên; người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
4. Thời gian thử thách
Theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người bị kết án. Thủ tục tha tù trước thời hạn có điều kiện được quy định tại Điều 368 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Thời gian thử thách đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bằng thời gian còn lại của hình phạt tù. Nếu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đã chấp hành được ít nhất là ½ thời gian thử thách và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách tại khoản 5 Điều 66 Bộ luật này.
Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải chịu sự giám sát và thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách. Theo quy định tại khoản 4 Điều 66 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017, trường hợp vi phạm điều kiện thử thách sẽ được xem xét, quyết định như sau:
– Nếu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện cố ý vi phạm nghĩa vụ 02 lần trở lên hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính 02 lần trở lên trong thời gian thử thách, thì Tòa án có thể hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người đó và buộc họ phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại chưa chấp hành.
– Nếu người đó thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì Tòa án buộc người đó chấp hành hình phạt của bản án mới và tổng hợp với phần hình phạt tù chưa chấp hành của bản án trước theo quy định tại Điều 56 của Bộ luật này.
5. Thời điểm xét tha tù trước thời hạn có điều kiện
Căn cứ theo Điều 57 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định thời điểm xét tha tù trước thời hạn có điều kiện: “Việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được thực hiện mỗi năm 03 đợt vào thời điểm kết thúc quý I, kết thúc quý II và kết thúc năm xếp loại”.
6. Quyền, nghĩa vụ của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện
– Được hưởng các quyền cơ bản của công dân (trừ những quyền mà Toà án đã hạn chế hoặc tước bỏ trong bản án đã tuyên đối với từng người và các nội dung trong quy định bắt buộc đối với người được tha tù trước thời hạn có điều kiện). Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đã chấp hành được một phần hai thời gian thử thách và có nhiều tiến bộ thì có thể được xem xét rút ngắn thời gian thử thách.
– Bị hạn chế quyền tự do cư trú. Trường hợp nếu có lý do chính đáng cần phải đi khỏi nơi cư trú thì phải xin phép và được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền. Đi khỏi địa bàn cư trú trong thời gian 03 ngày phải được sự đồng ý của cán bộ được giao trực tiếp quản lý, giáo dục; từ trên 03 ngày phải được sự đồng ý của UBND cấp xã và khai báo tạm trú, tạm vắng (theo quy định của pháp luật về cư trú).
– Bị cấm tham gia các tổ chức chính trị; cấm đảm nhiệm chức vụ, quyền hạn; không được thực hiện quyền bầu cử, ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp và quyền bầu cử, ứng cử đại biểu Quốc hội.
Trên đây là nội dung chi tiết về biện pháp “Tha tù trước thời hạn có điều kiện” theo quy định của Bộ luật Dân sự. Nếu có bất cứ thắc mắc nào vui lòng liên hệ Luật Dương Gia theo số hotline 19006568 để được tư vấn và hỗ trợ.
