Xâm hại tình dục trẻ em có thể được hiểu một cách chung nhất là sự xâm phạm, động chạm đến quyền tự do, đến nhu cầu phát triển tự nhiên của trẻ em, xâm phạm đến thân thể, sức khỏe, nhân phẩm và danh dự của trẻ em. Dưới khía cạnh pháp lý, khái niệm trẻ em thường được tiếp cận theo độ tuổi, theo đó, trẻ em được coi là người chưa đủ 16 tuổi. Vì vậy, công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm xâm phạm tình dục trẻ em cần được quan tâm hơn nữa, cần tăng cường các biện pháp nhằm phát hiện nhanh chóng , chính xác và điều tra xử lý nghiêm minh các loại tội phạm xâm hại tình dục trẻ em. Vậy, hãy cùng Luật Dương Gia tìm hiểu quy định về các tội xâm phạm tình dục trẻ em trong Bộ luật hình sự qua nội dung sau đây.
Căn cứ pháp lý:
CÔNG TY LUẬT TNHHH DƯƠNG GIA - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG
Địa chỉ: 141 Diệp Minh Châu, phường Hòa Xuân, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng
Điện thoại: 0931548999; 02367300899
1. Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi
Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi được quy định tại Điều 142 BLHS năm 2015, trước đây, BLHS năm 1999 quy định tội phạm này tại Điều 112 – Tội hiếp dâm trẻ em. Quy định tại Điều 142 BLHS năm 2015 đã mô tả cụ thể hơn khái niệm “hiếp dâm trẻ em” cụ thể đó là hành vi “dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu, thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ” hoặc “giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi”.
So với BLHS năm 1999, các khoản trong điều luật được rút gọn từ 5 khoản xuống còn 4 khoản, nội dung các khoản của tội này trong BLHS năm 1999 không quy định chi tiết, cụ thể hóa hành vi phạm tội giống như nội dung các khoản của tội này trong BLHS năm 2015. Cụ thể:
– Khoản 1 Điều 112 BLHS năm 1999 quy định: “Người nào hiếp dâm trẻ em từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, thì bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm”, nhưng khoản 1 Điều 142 BLHS năm 2015 quy định cụ thể về các hành vi phạm tội: “Người nào thực hiện các hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ; giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi”, thì bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm.
– Khoản 2 Điều 112 BLHS năm 1999 quy định: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp: có tính chất loạn luận; làm nạn nhân có thai; gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 31% đến 60%; đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh; tái phạm nguy hiểm, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm. Khoản 2 Điều 142 BLHS năm 2015 quy định theo hướng cụ thể đối với từng trường hợp phạm tội là: …gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%; quy định thêm trường hợp phạm tội 02 lần trở lên; đối với 02 người trở lên;…, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm.
– Khoản 3 Điều 112 BLHS năm 1999 quy định: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp: có tổ chức; nhiều người hiếp một người; phạm tội nhiều lần; đối với nhiều người; gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên; biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội; làm nạn nhân chết hoặc tự sát, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình. Khoản 3 Điều 142 BLHS năm 2015 quy định thêm trường hợp phạm tội đối với người dưới 10 tuổi và đối với trường hợp gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;… thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
– Bỏ khoản 4 Điều 112 Bộ luật Hình sự năm 1999, giữ nguyên khoản 5 chuyển sang quy định tại khoản 4 Điều 142 Bộ luật Hình sự năm 2015.
2. Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi
Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi được quy định tại Điều 144 Bộ luật Hình sự 2015, trước đây, Bộ luật hình sự 1999 quy định tội phạm này tại Điều 114 – Tội cưỡng dâm trẻ em. So với Bộ luật Hình sự 1999, quy định tại Điều 144 Bộ luật hình sự 2015 đã mô tả cụ thể hơn khái niệm “cưỡng dâm trẻ em” cụ thể đó là hành vi “dùng mọi thủ đoạn khiến người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình hoặc trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác”.
Nhìn chung, về dấu hiệu định tội, BLHS năm 2015 không có quy định khác với BLHS năm 1999, trừ bổ sung thêm trường hợp nạn nhân phải miễn cưỡng “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác” bên cạnh hành vi giao cấu và một số tình tiết khung tăng nặng tương tự với tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
Khung hình phạt cho tội phạm này từ 05 đến 10 năm tù. Mức hình phạt sẽ tăng cao dần khi người phạm tội có nhiều tình tiết tăng nặng nghiêm trọng như: làm nạn nhân có thai, biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội… Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
3. Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi
Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi được quy định tại Điều 145 Bộ luật Hình sự năm 2015. Tước đây, Bộ luật hình sự 1999 quy định tội phạm này tại Điều 115 – Tội giao cấu với trẻ em. Chủ thể phạm tội của tội này là người đủ 18 tuổi trở lên, có hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 đến dưới 16 tuổi.
Nếu có thêm các hành vi nguy hiểm như: phạm tội hai lần trở lên, phạm tội đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh, biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội… sẽ bị áp dụng khung hình phạt 3-15 năm. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
So với BLHS năm 1999, đối với tội phạm này, BLHS năm 2015 có một số sửa đổi như sau:
+ Về tình tiết định tội:
Dấu hiệu định tội đối với tội phạm này, ngoài hành vi giao cấu, còn có thể thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, tương tự như các tội phạm trên. Bên cạnh đó, nhà làm luật còn quy định chặt chẽ hơn “nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này” nhằm đề phòng những trường hợp cũng là hành vi giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác nhưng có thêm những dấu hiệu để có thể định tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi hoặc Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi.
+ Về tình tiết định khung tăng nặng:
Bên cạnh một số tình tiết có sự thay đổi như đã phân tích đối với tội Hiếp dâm người dưới 16 tuổi và Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, BLHS năm 2015 đã bổ sung tình tiết “đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh” (điểm e khoản 2 Điều 145). Đây là tình tiết được quy định trong một số tội trong nhóm các tội xâm phạm tình dục trẻ em và đã xảy ra trong thực tế, và là một sự bổ sung kịp thời nhằm dự liệu hết các trường hợp có thể phát sinh.
+ Về hình phạt bổ sung:
Nhà làm luật cũng đã quy định thêm hình phạt bổ sung cho tội danh này tại khoản 4, theo đó, “người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”. Quy định này là cần thiết nhằm hỗ trợ hình phạt chính, thể hiện sự nghiêm khắc hơn đối với tội phạm này, đồng thời tương thích với quy định của các tội xâm phạm tình dục khác.
Như vậy, so với BLHS năm 1999, các tội phạm nêu trên đều được đổi tên nhằm cụ thể hóa hơn độ tuổi của nạn nhân. Đồng thời, đối với những tội phạm này ngoài hành vi giao cấu, BLHS năm 2015 còn bổ sung thêm cụm từ mô tả hành vi là “hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác”, đây là một nội dung hoàn toàn mới so với Bộ luật hình sự 1999. Việc quy định bổ sung hành vi này để phù hợp hơn với tình hình xã hội phức tạp hiện nay, tuy nhiên, việc không quy định cụ thể như thế nào là “thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác” thì cũng rất khó khăn trong quá trình áp dụng các điều luật này trên thực tế.
4. Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi
Trước đây, Bộ luật hình sự 1999 quy định tội phạm này tại Điều 116 – Tội dâm ô đối với trẻ em. So với Bộ luật hình sự 1999 tội dâm ô đối với trẻ em đã được đổi tên thành Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi nhằm cụ thể hóa độ tuổi của nạn nhân. Theo đó, tội phạm này được mô tả cụ thể là “hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi không nhằm mục đích giao cấu hoặc không nhằm thực hiện các hành vi quan hệ tình dục khác”.
Khung hình phạt cho tội phạm này từ 06 tháng đến 03 năm. Khung hình phạt cao nhất của tội này đến 12 năm, kèm theo hình phạt bổ sung cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định trong 1-5 năm.
Về tình tiết định khung tăng nặng, BLHS năm 2015 đã không sử dụng các tình tiết không rõ ràng như “gây hậu quả nghiêm trọng” hoặc “gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng” như trong BLHS năm 1999 mà thay vào đó đã bổ sung một số tình tiết, cụ thể như “phạm tội có tổ chức” (điểm a khoản 2), “gây rối loạn hoạt động tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%” (điểm đ khoản 2) và “gây rối loạn hoạt động tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%” (điểm a khoản 3); “làm nạn nhân tự sát” (điểm b khoản 3). Những tình tiết này có nhiều điểm tương đồng so với các tội xâm phạm tình dục khác, là cơ sở pháp lí chi tiết khi định khung hình phạt.
5. Tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm
Điều 147 BLHS 2015 xác định hành vi sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm thể hiện ở các dấu hiệu: lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức. Trong xã hội hiện nay, đã xuất hiện rất nhiều hình thức khiêu dâm thiếu lành mạnh, đặc biệt xuất hiện cả hiện tượng sử dụng trẻ em vào mục đích khiêu dâm này, ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển tâm lý lành mạnh cho trẻ sau này, đây là một hành vi nguy hiểm, gây hậu quả xấu cho cả nạn nhân, gia đình và xã hội. Trước đây, BLHS năm 1999 đã quy định về tội dâm ô đối với trẻ em, tuy nhiên, tội phạm này không bao gồm hành vi sử dụng trẻ em vào mục đích khiêu dâm. Chính vì vậy, việc bổ sung thêm tội phạm này trong Bộ luật hình sự 2015 là hoàn toàn phù hợp, bảo đảm cơ sở pháp lý để xử lý nghiêm minh và ngăn chặn mọi hành vi xâm phạm tình dục trẻ em.
Tìm hiểu cấu thành tội phạm của Điều 147 BLHS năm 2015 như sau:
+ Khách thể của tội phạm:
Hành vi phạm tội xâm phạm đến nhân phẩm, danh dự của trẻ em. Đối tượng bao gồm nam và nữ dưới 16 tuổi.
+ Chủ thể của tội phạm:
Khoản 1 Điều 147 quy định chủ thể của tội phạm này phải là người đủ 18 tuổi trở lên. Quy định như vậy là chính xác bởi người đã thành niên phát triển đầy đủ về nhận thức, đủ khả năng để nhận thức được hành vi này nguy hiểm cho xã hội, xâm hại trực tiếp đến khách thể được luật hình sự bảo vệ, cụ thể là sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của trẻ em.
Nạn nhân của tội phạm ở đây là người dưới 16 tuổi, theo đúng tinh thần nội dung các điều luật trước liên quan đến xâm phạm tình dục trẻ em. Ý chí của trẻ em ở đây có thể hiểu là có thể đồng ý hoặc không đồng ý với hành vi này, tuy nhiên người phạm tội đã lợi dụng sự non nớt của các em để thực hiện hành vi phạm tội.
+ Mặt khách quan của tội phạm:
Người phạm tội có hành vi lôi kéo, dụ dỗ ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc cũng thủ đoạn đó khiến người dưới 16 tuổi trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm.
Trình diễn khiêu dâm có thể hiểu là hành vi của một người hay một nhóm người thực hiện các hành động múa hay hình thức biểu diễn khác để cho người khác xem mang tính kích động dâm dục. Thường gặp là một hoặc các nhóm người không mặc quần áo hoặc mặc rất ít quần áo múa, nhào lộn, đi lại… mang tính khiêu gợi dâm dục.
+ Mặt chủ quan của tội phạm:
Lỗi của người phạm tội là lỗi cố ý trực tiếp. Động cơ và mục đích phạm tội đa dạng và là dấu hiệu không bắt buộc.
+ Đường lối xử lý:
BLHS quy định tội phạm này với ba khung hình phạt, ít nhất là 6 tháng tù (khoản 1) đến 12 năm tù (khoản 3). Bên cạnh một số tình tiết định khung tăng nặng đã phân tích trước đó, điều luật còn bổ sung một tình tiết mới đó là “có mục đích thương mại” (điểm đ khoản 2). Một người sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm nhằm thu lợi bất chính bao gồm tiền hoặc lợi ích vật chất khác thì sẽ phải chịu tình tiết định khung tăng nặng này. Ngoài ra, người phạm tội có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung như cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. Bộ luật Hình sự năm 2015 bổ sung thêm quy định về tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm nhằm xử lý triệt để mọi hành vi xâm phạm tình dục trẻ em là rất hợp lý, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn đấu tranh, phòng chống tội phạm và hạn chế sự gia tăng của tội phạm này.
Trên đây là nội dung về “Các tội xâm hại tình dục trẻ em trong Luật hình sự Việt Nam”. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào về nội dung trên hoặc những vấn đề pháp luật có liên quan, hãy liên hệ với Luật Dương Gia qua Hotline: 1900.6568 để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.
