Danh dự, nhân phẩm là những giá trị gắn với nhân thân của một người và được pháp luật bảo vệ. Pháp luật hiện hành quy định cá nhân có quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm cụ thể như sau
Theo quy định tại Điều 34 Bộ luật dân sự năm 2015 sửa đổi bổ sung 2017: “Điều 34. Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín: 1. Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.”
Theo đó, cá nhân nào có hành vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác sẽ phải chịu xử phạt tùy theo mức độ nghiêm trọng mà mình gây ra. Vì vậy, khi bị người khác xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm hãy tố cáo hành vi của người phạm tội đến cơ quan công an chức năng có thẩm quyền thì người phạm tội sẽ bị xử phạt. Cùng luật Dương Gia tìm hiểu nội dung này trong bài viết dưới đây.
1. Xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính
Khi một cá nhân có hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác sẽ bị xử phạt hành chính lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội căn cứ vào Điều 7, 21, 54 Nghị định 144/2021/NĐ-CP:
Người nào có hành vi khiêu khích, trêu ghẹo, xúc phạm, lăng mạ, bôi nhọ danh dự nhân phẩm của người khác sẽ bị:
– Hình phạt chính: sẽ bị phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng
– Hình phạt bổ sung:
+ Buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn đối với hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm người khác;
+ Buộc xin lỗi công khai đối với hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm người khác, trừ trường hợp nạn nhân bị xúc phạm có đơn không yêu cầu.
Người nào có hành vi lăng mạ, chì chiết, xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình sẽ bị:
– Hình phạt chính: phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng;
– Biện pháp khắc phục hậu quả: buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu.
Người nào có hành vi sau nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm những thành viên trong gia đình sẽ bị xử phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng:
+ Tiết lộ hoặc phát tán tư liệu, tài liệu thuộc bí mật đời tư của thành viên gia đình;
+ Sử dụng các phương tiện thông tin nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình;
+ Phổ biến, phát tán tờ rơi, bài viết, hình ảnh nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.
Đồng thời, người có hành vi này phải buộc phải xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu và thu hồi tư liệu, tài liệu, tờ rơi, bài viết, hình ảnh mà người này đã phát tán.
Người nào có lời nói, hành động đe dọa, lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm người thi hành công vụ thì sẽ bị:
– Hình phạt chính: phạt tiền từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng;
– Biện pháp khắc phục hậu quả: buộc xin lỗi công khai đối với hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm những người thi hành công vụ.
2. Xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người khác bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Không chỉ có thể bị xử phạt hành chính, trường hợp vi phạm nghiệm trọng, có thể bị xử lý hình sự theo các tội danh dưới đây.
2.1. Tội làm nhục người khác
Căn cứ Điều 155 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định về Tội làm nhục người khác như sau:
Điều 155. Tội làm nhục người khác
“1. Người nào xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:
a) Phạm tội 02 lần trở lên;
b) Đối với 02 người trở lên;
c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
d) Đối với người đang thi hành công vụ
đ) Đối với người dậy dỗ, nuôi dưỡng , chăm sóc, chữa bệnh cho mình;
e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%[75];
3. Phạm tội thuộc trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên[76];
b) Làm nạn nhân tự sát;
4 . Mức phạt tối đa với tội danh này là phạt tù từ 02 năm đến 05 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
2.2. Tội vu khống
Bên cạnh tội danh Làm nhục người khác như đã nêu trên, trường hợp đưa ra thông tin sai sự thật, bịa đặt thông tin có thể bị xử lý về tội vụ khống theo quy định tại Điều 156 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017.
Điều 156. Tội vu khống
1. Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm:
a ) Bịa đặt hoặc lan truyền những điều biết rõ là sai sự thật nhằm xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
b) Bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Có tổ chức;
b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;
c) Đối với 02 người trở lên;
d) Đối với ông, bà, cha, mẹ, người dạy dỗ, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh cho mình;
đ) Đối với người đang thi hành công vụ;
e) Sử dụng mạng máy tính hoặc mạng viễn thông, phương tiện điện tử để phạm tội;
g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
h) Vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Vì động cơ đê hèn;
b) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên;
c) Làm nạn nhân tự sát
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
– Người phạm tội phải là người có hành vi (bằng lời nói hoặc hành động) xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác như: lăng mạ, chửi rủa thậm tệ, cạo đầu, cắt tóc, lột quần áo giữa đám đông… Để làm nhục người khác, người phạm tội có thể có những hành vi vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực như bắt trói, tra khảo, vật lộn, đấm đá hoặc dùng phương tiện nguy hiểm khống chế, đe dọa, buộc người bị hại phải làm theo ý muốn của mình. Tất cả hành vi, thủ đoạn đó chỉ nhằm mục đích là làm nhục chứ không nhằm mục đích khác. Nếu hành vi làm nhục người khác lại cấu thành một tội độc lập thì tùy trường hợp cụ thể, người phạm tội sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm nhục và tội tương ứng với hành vi đã thực hiện.
– Người bị hại phải là người bị xâm phạm nghiêm trọng đến nhân phẩm, danh dự nhưng thế nào là nhân phẩm, danh dự bị xâm phạm nghiêm trọng là một vấn đề khá phức tạp. Bởi vì cùng bị xâm phạm như nhau nhưng có người thấy nhục hoặc rất nhục nhưng có người lạ thấy bình thường. Về phía người phạm tội cũng có nhận thức tương tự, họ cho rằng với hành vi như thế thì người bị làm nhục sẽ nhục hoặc rất nhục nhưng người bị hại lại thấy chưa bị nhục.
Nếu chỉ căn cứ vào ý thức chủ quan của người phạm tội hay người bị hại thì cũng chưa thể xác định một cách chính xác mà phải kết hợp với các yếu tố như trình độ nhận thức, mối quan hệ gia đình và xã hội, địa vị xã hội, quá trình hoạt động của bản thân người bị hại, phong tục tập quán, truyền thống gia đình…Dư luận xã hội trong trường hợp này cũng có ý nghĩa quan trọng để xác định nhân phẩm, danh dự của người bị hại bị xâm phạm tới mức nào. Sự đánh giá của xã hội trong trương hợp nà có ý nghĩa rất lớn để xác định hành vi phạm tội của người có hành vi làm nhục.
– Danh dự, nhân phẩm là những giá trị gắn với nhân thân của một người và được pháp luật bảo vệ. Khoản 1 Điều 20 Hiến pháp 2013 quy định như sau: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”. Như vậy mọi người đều có quyền được pháp luật bảo hộ về thân thể, sức khỏa, danh dự và nhân phẩm. Hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác có thể bị xử lý theo các hình thức trên.
3. Xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác trong các trường hợp khác
Căn cứ Điều 391 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017
Điều 391. Tội gây rối trật tự phiên tòa, phiên họp
“ Xúc phạm danh dự, nhân phẩm người có thẩm quyền tiến hành tố tụng hoặc người tham gia phiên tòa:
1. Người nào tại phiên tòa, phiên họp mà thóa mạ, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của Thẩm phán, Hội thẩm, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khác hoặc người tham gia phiên tòa, phiên họp thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm.”
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm:
a) Gay náo loạn phiên tòa dẫn đến phải dừng phiên tòa;
b) Hành hung thành viên Hội đồng xét xử.
Điều 397 Tội làm nhục đồng đội Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 quy định
1. Người nào trong quan hệ công tác mà xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự đồng đội, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;
b) Đối với chỉ huy hoặc cấp trên;
c) Vì lý do công vụ của nạn nhân;
d) Trong khu vực có chiến sự;
đ) Phạm tội 02 lần trở lên;
e) Đối với 02 người trở lên;
g) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên
h) Làm nạn nhân tự sát.
Ngoài ra người xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác buộc phải khắc phục hậu quả mà mình gây ra đối với nạn nhân mà mình đã xúc phạm danh dự, nhân phẩm.
Theo điểm c khoản 14 Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định: “Buộc phải xin lỗi công khai đối với hành vi vi phạm quy định tại điểm a khoản 3, các điểm d và đ khoản 5 điều này trừ trường hợp nạn nhân có đơn không yêu cầu.”
Theo khoản 2 Điều 48 BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017: “Trong trường hợp phạm tội gây thiệt hại về tình thần, Toà án buộc người phạm tội phải bồi thường về vật chất, công khai xin lỗi người bị hại.”
Theo các quy định đã nêu trên thì những người có hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác buộc phải có những biện pháp khắc phục hậu quả như sau:
– Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác;
– Buộc cải chính thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác;
– Buộc xin lỗi công khai đối với hành vi vi phạm quy định trừ trường hợp nạn nhân có đơn không yêu cầu.
Ví dụ:
Trường hợp 1: Bà A đã bịa đặt rằng anh B đã có những hành vi trộm cắp tài sản của bà (nhưng sự việc không có thật) và đã nói chuyện này với một vài nhà hàng xóm, việc này nhằm bịa đặt, bôi nhọ danh dự của anh B.
Hành vi được thể hiện qua việc bịa đặt không đúng sự thật nhưng vẫn loan truyền điều bịa đặt đó, nhằm mục đích xúc phạm danh dự, nhân phẩm của người khác. Việc loan truyền bằng hình thức truyền miệng, người loan truyền biết rõ điều mình loan truyền là không có thực họ còn bán tin bán nghi và phạm vi loan truyền rất nhỏ nên khó có thể truy cứu trách nhiệm hình sự nhưng sẽ bị xử phạt hành chính theo Điều 7 Nghị định 144/2021/NĐ-CP.
Trường hợp 2: Bà Nguyễn Phương Hằng đã liên tục livestream công kích tới một số Nghệ sĩ bằng những thông tin bịa đặt không đúng sự thật làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đến nhân phẩm, danh dự, sức khỏe làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc của những người nghệ sĩ đó.
Việc sử dụng chức vụ, quyền hạn đưa thông tin sai sự thật lên mạng xã hội nhằm xúc phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm của một số nghệ sĩ làm ảnh hưởng nặng nề đến các cá nhân tổ chức mà bà Phương Hằng đã nhắc đến trong những buổi livestream của mình. Phạm vi ảnh hưởng của việc bà Phương Hằng vu khống những nghệ sĩ là rất lớn và làm cho cuộc sống, danh tiếng của các nghệ sĩ bị hạ thấp, xấu hổ, nhục nhã với xã hội. Việc bà Phương Hằng biết hành vi bịa đặt vu khống của mình là không có thật nhưng vẫn tiến hành loan truyền sự việc một cách nghiêm trọng, phạm vi loan truyền lên đến cả nước nên bà Nguyễn Phương Hằng sẽ bị truy tố trách nhiệm hình sự theo Điều 156 BLHS 2015.
4. Bị người khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm phải làm sao?
4.1. Đề nghị xử lý hành chính
Trường hợp bị xâm phạm, bạn có thể nộp đơn đề nghị xử phạt hành chính gửi Chủ tịch UBND cấp huyện hoặc Công an huyện đề nghị xử lý vi phạm, yêu cầu người vi phạm cải chính thông tin và xin lỗi công khai nhằm đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng.
Đồng thời, cũng có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại về tổn thất tinh thần, bồi thường theo thiệt hại thực tế. Thiệt hại thực tế ở đây có thể là công việc kinh doanh bị ảnh hưởng, bị mất việc làm do thông tin không chính xác cũng như các thiệt hại khác (nếu có căn cứ), theo yêu cầu của người bị xâm phạm.
4.2. Đề nghị xử lý hình sự
Khi có đủ chứng cứ chứng minh hành vi của đối phương là hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm thì bạn có thể làm đơn tố giác hành vi của đối phương gửi đến cơ quan công an nơi người bị tố cáo cư trú hoặc nơi xảy ra sự việc.
Đơn tố giác tội phạm có thể gửi tới Cơ quan Cảnh sát điều tra, yêu cầu tiếp nhận, xử lý tin báo tố giác tội phạm, đồng thời, gửi kèm cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp để tiến hành kiểm sát việc giải quyết tin báo
Hồ sơ gửi kèm bao gồm
+ Đơn tố giác tội phạm.
+ Giấy tờ tùy thân như CCCD, CMND hoặc hộ chiếu.
+ Các tài liệu, chứng cứ kèm theo như ảnh chụp màn hình, video, file ghi âm.
Thời gian giải quyết tố giác tin báo tội phạm tối đa là 02 tháng kể từ ngày cơ quan có thẩm quyền nhận được tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố (Điều 147 Bộ luật hình sự 2015 và Điều 11 Thông tư liên tịch 01/2017/TTLT-BCA-BQP-BTC-BNN&PTNT). Có thể gia hạn một lần, tối đa là 02 tháng.
Sau khi kết thúc thời hạn, Cơ quan điều tra phải ra Quyết định khởi tố vụ án nếu trường hợp đủ yếu tố cấu thành tội phạm, hoặc ra Quyết định không khởi tố.
Bên cạnh đó, người bị thiệt hại vẫn có thể yêu cầu Tòa án giải quyết việc bồi thường dân sự cho những thiệt hại thực tế của mình.
Trường hợp cần hỗ trợ tư vấn, soạn đơn đề nghị xử lý, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Công ty luật Dương Gia theo số hotline 19006586 để được hỗ trợ.
