Về lý thuyết pháp lý tội “Giết người” và “Cố ý gây thương tích” theo quy định của Bộ luật hình sự có nhiều điểm tương đồng về hành vi, phương thức thực hiện tội phạm, cấu thành tội phạm… Tuy nhiên, trên thực tiễn xử lý loại tội phạm này còn rất nhiều quan điểm, nhận thức đánh giá khác nhau giữa các cơ quan tiến hành tố tụng.
Ngược lại, về hậu quả pháp lý của hai tội danh này lại có sự khác biệt rất lớn, mức hình phạt của tội Giết người nặng hơn rất nhiều so với tội Cố ý gây thương tích. Việc định tội danh để xác định đúng bản chất của vụ án nhằm tránh oan, sai là điều mà cả xã hội mong muốn, đồng thời đáp ứng mục tiêu bảo vệ quyền con người.
Dưới đây là một vụ án điển hình mà Luật sư Công ty Luật Dương Gia tham gia tố tụng với tư cách người bào chữa cho một bị can trong vụ án “Giết người” tại địa bàn tỉnh Q. Trong suốt quá trình điều tra, mặc dù trải qua nhiều lần thay đổi tội danh, gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, nhưng Luật sư cũng đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá toàn diện các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án và đưa ra các đề nghị để các cơ quan tiến hành tố tụng xem xét thấu đáo. Và kết quả đình chỉ vụ án không chỉ là niềm vui của bị can và gia đình mà là niềm phấn khởi của đội ngũ Luật sư và cộng sự của Công ty Luật Dương Gia.
Căn cứ pháp lý:
- Bộ luật Hình sự năm 2015;
- Bộ luật Tố tụng hình sự;
- Án lệ số 47 về tội Giết người;
- Công văn số: 100/TANDTC-PC ngày 13/6/2023 của Tòa án nhân dân tối cao;
- Công văn số: 1751/C01-P2 ngày 21/4/2023 của Bộ Công an;
- Công văn số: 721/V14 ngày 25/11/2022 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
1. Quá trình tố tụng và nội dung vụ án
1.1. Quá trình tố tụng
Trong vụ án này, chỉ vì những mâu thuẫn nhỏ nhặt ngoài chợ, D.T.V cùng với Đ.P.T cầm hung khí nguy hiểm là mã tấu, tuýp sắt tới, xông vào nhà tấn công liên tục, với cường độ mạnh, quyết liệt. Tuy nhiên, chủ nhà là hai anh em Nguyễn Tiến N và Nguyễn Tiến C may mắn tránh né và chạy thoát được. Sau khi đuổi bên kia ra phía trước cửa, anh N dùng dao chém về phía người của T, gây thương tích tại vùng đầu.
Như vậy, từ người bị hại, anh N chuyển thành bị can của vụ án.
– Khởi tố vụ án, khởi tố bị can về tội Cố ý gây thương tích.
– Thay đổi tội danh từ Cố ý gây thương tích sang Giết người, chuyển hồ sơ theo thẩm quyền điều tra tới Cơ quan CSĐT Công an tỉnh.
– Thay đổi tội danh từ Giết người về Cố ý gây thương tích, chuển hồ sơ theo thẩm quyền về điều tra về Cơ quan CSĐT Công an cấp huyện.
– Ra quyết định đình chỉ vụ án.
1.2. Nội dung cụ thể
Vào khoảng 19h30’ ngày 10/10/2022, anh D.T.V cùng với Đ.P.T điều khiển xe mô tô cầm theo mã tấu đến nhà của anh Nguyễn Tiến N và anh Nguyễn Tiến C (em trai anh N) với mục đích giải quyết mâu thuẫn trước đó. Thấy vậy, anh N hô to mọi người để báo Công an, thì lúc này V cầm mã tấu đuổi theo và chém nhiều nhát vào anh N nhưng không trúng, sau đó V tiếp tục chém vỡ cửa kính, và chém trượt vào ghế Sofa. Lúc này, T cũng cầm cây tuýp sắt và truy đuổi anh N trong phòng khách. Lúc này, anh C cầm 01 cây lau nhà chạy từ dưới lên, còn anh N đi đến sát cửa sổ phòng khách lấy cây rựa bằng kim loại, được hàn dính cán và lưỡi với nhau dài khoảng 60cm, với mục đích đuổi T và V ra ngoài.
V tiếp tục cầm mã tấu ném về phía người anh N nhưng không trúng, sau đó quay đầu chạy ra phía ngoài, anh N cây rựa cầm ở tay phải đuổi theo V ra ngoài. Lúc này, T cầm tuýp sắt xông vào đánh anh N, hai bên xô xát nhau phía ngoài quán nhà anh N, T cầm tuýp sắt bằng tay phải đánh anh N theo hướng từ trên xuống, thì anh N dùng cây rựa chém 01 nhát về phía T theo hướng chếch từ phải sang trái, trúng vào cây tuýp sắt mà T đang cầm làm gãy cây rựa, văng lưỡi rựa trúng vào đầu của T. Một lúc sau, anh C đuổi theo T ra ngoài và đánh nhau với T. Sau đó, mọi người can ngăn và Công an phường đến làm việc.
Theo Kết luận giám định của Trung tâm pháp y tỉnh Q, xác định: Tỷ lệ tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể của của anh Đ.P.T tại thời điểm giám định là 12% (trong đó: thương tích ở vùng đầu là 10%, thương tích ở tay là 02%).
2. Án lệ số 47 và những quan điểm, đánh giá khác nhau trong quá trình tiến hành tố tụng
Sau khi án lệ số 47 được ban hành, số vụ việc khởi tố về tội giết người đã tăng vọt do việc áp dụng máy móc, cứng nhắc vào việc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Thống kê của TAND Cấp cao tại Đà Nẵng cho thấy từ ngày 1-5-2022 đến 15-5-2023 có 63 vụ án do TAND các tỉnh, TP trong khu vực miền Trung – Tây Nguyên (9/12 tỉnh, thành) xét xử kết tội bị cáo về tội giết người với tỉ lệ thương tích của nạn nhân rất nhẹ, dưới 20%. Trong khi đáng lẽ ra bị cáo chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cố ý gây thương tích. Quá trình xét xử nhiều vụ việc, Tòa án đã thay đổi tội danh từ giết người sang cố ý gây thương tích khi xét xử phúc thẩm.
Ngày 29/3/2023, Cơ quan CSĐT Công an TX.Đ đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thực hiện lệnh bắt bị can để tạm giam đối với anh Nguyễn Tiến N về tội “Cố ý gây thương tích” quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự.
Quá trình điều tra vụ án, với thương tích là vết xây xát da ở vùng đầu của bị hại, mặc dù còn nhiều ý kiến, quan điểm đánh giá khác nhau, nhưng chung quy lại, các cơ quan tiến hành tố tụng TX.Đ đã áp dụng Án lệ số: 47/2021/AL với quan điểm:“Bị can dùng hung khí nguy hiểm đánh vào vùng trọng yếu của cơ thể con người. Bị hại không chết là ngoài ý muốn chủ quan của bị can” và giải pháp pháp lý là “phải xác định bị can chịu trách nhiệm hình sự về tội Giết người” nên đã quyết định thay đổi tội danh đối với anh Nguyễn Tiến N, chuyển sang tội “Giết người” theo quy định tại khoản 2 Điều 123 BLHS và chuyển vụ án đến cơ quan điều tra cấp tỉnh để tiếp tục điều tra theo thẩm quyền.
3. Quan điểm của Luật sư Công ty Luật Dương Gia đề nghị đến các cơ quan tiến hành tố tụng nhằm đảm bảo tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của bị can
3.1. Thay đổi tội danh từ Giết người sang Cố ý gây thương tích
Trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá chi tiết, các tài liệu, chứng cứ và tham gia các buổi hỏi cung để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho bị can Nguyễn Tiến N, Luật sư nhận thấy việc khởi tố, điều tra và chuyển đổi tội danh đối với anh Nguyễn Tiến N sang tội “Giết người” là quá nặng, chưa đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện về nguyên nhân, tính chất, mức độ và hậu quả của hành vi mà anh N đã thực hiện, cũng như chưa xem xét, xác minh xử lý đối với các đối tượng đã chủ động mang theo hung khí tìm đến nhà anh N để hành hung trước tiên. Do đó, Luật sư đã đưa ra quan điểm, nhận định và có văn bản đề nghị các cơ quan tiến hành tố tụng xem xét, đánh giá một cách thận trọng, khách quan để giải quyết vụ án đúng quy định của pháp luật, cụ thể:
Xét tổng quan toàn bộ diễn biến của vụ việc, anh D.T.V cùng với Đ.P.T tự ý cầm hung khí nguy hiểm xông vào nhà của anh N và tấn công anh N và anh C liên tục, với cường độ mạnh, dùng tuýp sắp đập, dùng dao chém, ném dao (mã tấu)… về phía anh N nên cần phải xác minh, xử lý đối với V và T.
Về mục đích, ý thức chủ quan của bị can Anh Nguyễn Tiến N không hề có ý định tước đoạt tính mạng của Đ.P.T, không có chủ đích chém vào đầu hay nhắm vào vùng trọng yếu trên cơ thể anh T để tấn công. Anh N cầm cây rựa lên đơn thuần là chống trả nhằm bảo vệ tính mạng của bản thân, gia đình thực tế đang bị nguy hiểm… và chỉ chém 01 cái trúng vào tuýp sắt mà T đang cầm để đánh nhau, khiến cây rựa đã bị mòn kim loại, rỉ sét giữa phần cán và lưỡi, làm cho lưỡi dao văng trúng gây thương tích xây xát da ở vùng đầu anh T.
Về cơ chế hình thành thương tích Quá trình xảy ra sự việc, bị can N cầm rựa và đôi co, xô xát với T đang cầm tuýp sắt. Nếu cầm cây rựa ở cự ly gần, nhắm vào đầu và chém trực tiếp vào phần đầu, mạnh tới mức con dao gãy đôi thì hậu quả xảy ra sẽ rất lớn, thậm chí vỡ đầu, tổn thương sọ chứ không thể chỉ ảnh hưởng tới vùng da đầu như kết luận giám định. Ở đây, bị can chỉ chém 01 nhát về phía anh T theo hướng chếch từ phải sang trái và gây thương tích với tỷ lệ rất nhỏ 07%, không chủ đích chém vào đầu và vị trí nào trên cơ thể của T, nên đã chém trúng vào cây tuýp sắt, khiến cây rựa gãy đôi, lưỡi dao văng vào phần đầu của bị hại gây thương tích xây xát da ở vùng đầu nhưng không đáng kể, không đủ dẫn đến chết người.
Về cường độ, tính quyết liệt
– Trong vụ án này, bị can chỉ chém về phía bị hại duy nhất 01 nhát, sau đó không tấn công thêm bất cứ lần nào, thậm chí ngay sau đó còn bị người nhà bị hại lao vào tấn công nhưng N vẫn không chống trả, dẫn tới việc bị thương tích cho bản thân.
– Bị can càng không có tính chất côn đồ hay thể hiện sự hung hãn, quyết liệt, quyết tâm tước đoạt tính mạng của bị hại. Mà đơn thuần là chống trả để bảo vệ tài sản, tính mạng của bản thân, gia đình…
– Theo quy định của pháp luật về tội danh liên quan đến hành vi này và hướng dẫn tại:
Công văn số: 1751/C01-P2 ngày 21/4/2023 của Bộ Công an;
Công văn số: 721/V14 ngày 25/11/2022 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
Công văn số số: 100/TANDTC-PC ngày 13/6/2023 của Tòa án nhân dân tối cao;
Thì “không phải trường hợp nào đối tượng, bị cáo có hành vi dùng hung khí nguy hiểm tấn công vào vùng trọng yếu trên cơ thể của bị hại cũng áp dụng Án lệ số 47” để khởi tố tội “Giết người” thuộc trường hợp phạm tội chưa đạt mà phải đánh giá đầy đủ, toàn diện các tài liệu, chứng cứ và các tình tiết có liên quan trong vụ án. Do đó, không thể chỉ căn cứ vào việc bị hại bị tổn thương ở vùng trọng yếu trên cơ thể để khởi tố tội danh “Giết người”.
Sau khoảng thời gian điều tra, đánh giá thêm các tài liệu, chứng cứ và đề nghị của Luật sư bào chữa, vào tháng 9/2023, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Q. đã quyết định thay đổi quyết định khởi tố vụ án, thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với anh Nguyễn Tiến N từ tội danh “Giết người” sang tội “Cố ý gây thương tích” quy định tại khoản 1 Điều 134 BLHS, các quyết định đều được Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Q. phê chuẩn theo quy định của pháp luật. Vụ án được chuyển về Cơ quan CSĐT Công an TX. Đ để tiếp tục điều tra, anh Nguyễn Tiến N được thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang bảo lĩnh theo đề nghị của Luật sư và đơn xin bảo lĩnh từ gia đình bị can.
3.2. Khoản 1 hay khoản 2 của Tội Cố ý gây thương tích?
Tuy nhiên, vụ án tiếp tục phát sinh quan điểm tranh cãi về điều khoản áp dụng đối với tội danh mà anh Nguyễn Tiến N thực hiện là khoản 1 hay khoản 2 Điều 134 BLHS, khi thương tích của bị hại là trên 11%, tuy nhiên anh N chỉ chém 01 nhát và gây thương tích cho bị hại với vùng thương tích có tỷ lệ dưới 11%, đồng thời tiếp tục xem xét hành vi của anh Nguyễn Tiến C do có liên quan đến phần thương tích 02% của bị hại. Về nội dung này, Luật sư cũng đã có quan điểm bảo vệ rõ ràng đối với phần thương tích mà anh N gây ra cho bị hại chỉ có thể bị xem xét, xử lý theo khoản 1 Điều 134 BLHS.
3.3. Đơn bãi nại của người bị hại
Quá trình giải quyết vụ án, gia đình bị can và gia đình người bị hại cũng rất căng thẳng, không có tiếng nói chung trong việc bồi thường dân sự, giải quyết vụ việc. Lúc này, Luật sư giải thích, tư vấn và định hướng gia đình bị can phải cử đại diện, sang nhà người bị hại để xin lỗi, bồi thường thỏa đáng. Cùng với đó, cơ quan tố tụng cũng giải thích rõ quyền, nghĩa vụ của các bên. Kết quả là bị hại đã nhận tiền bồi thường, viết đơn xin bãi nại.
Đến tháng 11/2023, Cơ quan điều tra đã ban hành Quyết định đình chỉ điều tra vụ án, quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với anh Nguyễn Tiến N do bị hại rút toàn bộ yêu cầu khởi tố.
4. Lựa chọn đội ngũ Luật sư Công ty Luật Dương Gia và lời cảm ơn chân thành
“Khi biết tin bị thay đổi tội danh thành Giết người, mức hình phạt từ 7-15 năm, tôi thực sự ngã gục. Tôi nhận thức rõ việc gây thương tích cho người khác là sai trái nhưng việc thay đổi tội danh như vậy là quá nặng, không đúng bản chất. Bản thân tôi là lao động chính trong nhà đình, hoàn cảnh gà trống nuôi con. Cả bố và mẹ đều đã già yếu, khó khăn, phải nhận trợ cấp của UBND. Nếu phải chấp hành án chừng ấy năm, tôi không thể hình dung gia đình mình sẽ ra sao.
Tất cả như vỡ òa khi tôi được trả tự do và vụ án được đình chỉ, có điều kiện để tiếp tục lao động, chăm sóc gia đình. Cảm ơn các Luật sư Công ty Luật Dương Gia đã nỗ lực hết mình để bảo vệ quyền lợi cho tôi trong thời gian qua”.
Đây là lời cảm ơn chân thành từ anh Nguyễn Tiến N cùng gia đình khi đã tin tưởng và lựa chọn Luật sư Công ty Luật Dương Gia tham gia bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho anh N trong vụ án này.
Đội ngũ Luật sư tại Công ty Luật Dương Gia với nhiều năm kinh nghiệm trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cũng như bào chữa cho khách hàng trong các vụ án hình sự lớn, nhỏ khác nhau. Đây là một trong nhiều vụ án mà Luật sư của công ty tham gia tố tụng và đã bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp cho bị can, kết quả này là sự thành công ngoài mong đợi của gia đình, là niềm phấn khởi của đội ngũ Luật sư Công ty Luật Dương Gia khi đồng hành cùng gia đình.
Cảm ơn gia đình đã tin tưởng và lựa chọn sử dụng dịch vụ Luật sư hình sự của Luật Dương Gia!
Cảm ơn các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp của tỉnh Q. đã công tâm, khách quan hỗ trợ và đảm bảo tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của các bên khi tham gia tố tụng trong vụ án này!
